بانک ها برای ارائه تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی دارای ضوابط خاصی هستند، یکی از تسهیلات مهم بانک ها وام می باشد که برای اخذ آن شرایطی در نظر گرفته شده است. اشخاص حقوقی یا حقیقی که قصد گرفتن وام از بانک را دارند باید حتما به بانک دو یا چند ضامن معرفی نمایند.
طبق ماده ۶۴۸ قانون مدنی: ( عقد ضمان عبارت از این است که شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است، بر عهده می‌گیرد؛ یعنی ضمانت به معنای تعهد به مال است.) ضامن به کسی گفته می شود که دارای اهلیت قانونی می باشد و پرداخت دین، مال یا انجام دادن تعهدی را که ادای آن بر ذمه ی شخص دیگری است را به موجب عقد کتبی یا شفاهی ضمانت بر عهده می گیرد.
به صورت عامیانه میتوان گفت ضامن در بانک یا موسسه حقوقی متعهد می شود که شخص وام گیرنده اقساط خود را به موقع پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت ضامن مسئول و پاسخگو خواهد بود. نکته مهم عقد ضمان غیرقابل فسخ می باشد، یعنی پس از ضمانت شخص نمی تواند اقدام به برهم زدن عقد کند.
شرایط ضامن
همانگونه که بیان شد، ضامن باید دارای شرایطی باشد ازجمله آن شرایط:
اهلیت قانونی : یعنی ضامن دارای عقل، بلوغ و رشد باشد. بنابراین؛ ضمان سفیه ( در امور مالی )، مجنون و صغیر صحیح نیست؛ زیرا آن ها دارای اهلیت معامله نیستند.
یک استثنایی که در این زمینه وجود دارد این است که ضمان مجنون ادواری در حال افاقه و سفیه به اذن قیم اش در صورتی که مصلحت او را در نظر گرفته باشد، صحیح می باشد.
تمکن مالی: ضامن باید درآمد کافی داشته باشد تا در صورت عدم پرداخت اقساط وام توسط وام گیرنده، بتواند اقساط را پرداخت کند.
عدم بدهی بانکی: کسی که به بانک بدهکار باشد نمی تواند ضامن دیگری شود.
عدم ضمانت همزمان: ضامن نمی تواند همزمان برای چند نفر ضامن شود بلکه فقط با توجه به فیش حقوقی اش مقدار مشخصی را می تواند ضمانت کند.
عدم الزام شخص حقیقی بودن: لازم نیست ضامن حتما شخص حقیقی باشد، بلکه شخص حقوقی هم می تواند به عنوان ضامن در نظر گرفته شود.
ارائه چک و سفته: شرط مهم دیگر ضامن این است که به بانک چک و سفته ارائه دهد. در واقع ضامن باید به میزان مبلغ وامی که وام گیرنده دریافت می کند، به بانک مذبور چک یا سفته بدهد. به این علت که در صورت عدم پرداخت اقساط توسط وام گیرنده و ضامن، بانک بتواند چک ضامن را برگشت بزند.
لازم به ذکر است که ضامن باید شاغل یا بازنشسته رسمی باشد. برای اثبات این نکته بانک از وام‌گیرنده مدارکی مانند فیش حقوقی، حکم بازنشستگی، کارت نظام پزشکی و… دریافت می کند. ( البته بسته به نوع وامی که دریافت می کند شرایط مقداری تفاوت دارد. )
عدم پرداخت اقساط توسط وام گیرنده
حال اگر وام گیرنده به هر دلیلی اقساط وام را پرداخت ننماید، براساس قانون مدنی ضامن مسئول پرداخت محسوب می شود.که به آن ضمان نقل نیز گفته می شود اما درخصوص بانک بدین صورت است که وام گیرنده فاقد مسئولیت نیست بلکه ابتدا خود وام گیرنده مسئول پرداخت است و چنانچه اقدام به پرداخت ننماید، سیستم بانکی به طور خودکار از حساب ضامن و حقوق وی اقساط وام را وصول می نماید.
این مسئله ( عدم پرداخت اقساط توسط وام گیرنده ) به مرور می تواند مشکلاتی برای ضامن ایجاد کند، چراکه حق ضامن توسط وام گیرنده ضایع شده و می تواند از او شکایت نماید. البته ضامن فقط زمانی می تواند از وام گیرنده شکایت نماید، که حداقل یک قسط وام از حسابش کسر شده باشد.
ضامن جهت شکایت باید ابتدا به یک مرجع قضایی صالح رجوع نماید، اگر مبلغ بدهی وام گیرنده تا بیست میلیون تومان باشد، ضامن برای شکایت باید به شورای حل اختلاف مراجعه نماید. اما مبلغ بدهی وام گیرنده بیش از بیست میلیون تومان باشد، مرجع صالح برای رسیدگی به این موضوع دادگاه عمومی می باشد. سپس با طی نمودن مراحلی در دادگاه، شکایت ضامن به نتیجه رسیده و او می تواند حقوق خود را دریافت نماید.
مراحل شکایت از وام گیرنده توسط ضامن
طرح دعوای ضامن از وام گیرنده، مراحل مختلفی دارد.
در ابتدا ضامن به بانک رجوع می کند و گواهی پرداخت قسط وام از حساب خود را دریافت می نماید. و سپس مدارکی مثل کارت شناسایی، قرارداد ضمانت، گواهی پرداخت وام و…. را جمع آوری کند و دادخواستی مبنی بر مطالبه حقوق از وام گیرنده تنظیم نماید، و بعد آن به شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی باتوجه به مبلغ پرداختی مراجعه کرده و مدارک به همراه دادخواست طرح دعوا ارائه کند.
دادگاه پس از طی مراحل دادرسی پرونده، در صورتی که حق با ضامن باشد وام گیرنده را احضار نموده تا طلب ضامن را پرداخت کند. و در صورت عدم حضور وام گیرنده در دادگاه، حکم جلب او صادر شده و بازداشت می گردد. سپس دادگاه اموال وام گیرنده را توقیف و از این طریق طلب ضامن را وصول می نماید.
اخذ چک ضمانت از وام گیرنده
وام گیرنده به هر دلیلی ممکن است اقساط خود را پرداخت نکند. به همین دلیل معمولا افرادی که قرار است ضامن شوند، دچار تردید می شوند که اگر وام گیرنده اقساط را پرداخت نکند ممکن است دچار مشکلات فراوانی شوند. بنابراین راهکار مناسب برای جلوگیری از چنین مسائلی با توجه به پیچیده بودن شکایت از وام گیرنده، این است که قبل از ضمانت وام، از وام گیرنده چک و سفته ضمانت دریافت نمایند. در این صورت هر زمان که وام گیرنده از پرداخت اقساط وام خودداری نماید، ضامن می تواند چک یا سفته او را به اجرا گذارد. در نتیجه نیاز به شکایت ضامن نیز نخواهد بود.
البته نکته مهم در این مورد این می باشد که چک یا سفته هایی که از وام گیرنده دریافت می شود، باید تا پایان زمان اقساط وام تاریخ داشته باشند. یعنی اگر وام دریافت شده سه ساله است، باید تاریخ چک های دریافت شده نیز سه ساله باشند.
عدم پرداخت اقساط توسط ضامن
در صورتی که وام گیرنده اقساط خود را پرداخت ننماید، بانک به او اخطار می دهد و در صورت عدم پرداخت از حساب ضامن کسر می گردد اگر ضامن نیز از پرداخت اقساط خودداری نماید، بانک اموال منقول و غیر منقول او را ضبط می نماید.
این مسائل که همواره بخش وسیعی از جامعه درگیر آن می باشند و بعضا افراد بدون توجه به مسائل حقوقی ضمانت با آن مواجه هستند، به طور جدی نیاز به مشاوره حقوقی دارد تا با مشاوره و راهنمایی دقیق گرفتار پروسه های طولانی دادرسی نشوید، موسسه حقوقی دادخواهان مجد با گروهی از وکلای مجرب و سرشناس آماده است تا در کنار شما باشد.
