وصیتنامه، یک سند حقوقی است که شخص می‌تواند در آن تصمیمات مربوط به توزیع دارایی‌هایش و دیگر أمور پس از فوت خود را اعلام کند. این سند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا به افراد اجازه می‌دهد تا در مورد مواردی مانند توزیع دارایی‌ها، مراقبت از فرزندان و امور مربوط به مراسم تشییع جنازه و … تصمیم بگیرند.
مسئله حائز اهمیت این است که برای تنظیم و نگارش وصیت نامه لازم است که شرایط و ضوابطی رعایت گردد .در واقع رعایت این ضوابط و شرایط برای اعتبار آن ضروری است و عدم توجه به این شرایط منجر به بی اعتباری وصیت نامه می‌شود و پس از آن میتوان برای ابطال آن اقدام نمود. به همین دلیل، اطلاع از شرایط و نحوه ابطال وصیتنامه ضروری میباشد.
لذا در این مقاله میخواهیم به بررسی شرایط باطل شدن وصیت نامه ، نحوه ابطال آن، نمونه دادخواست دعوای ابطال وصیت نامه و نمونه رای ابطال وصیت نامه بپردازیم.
همچنین میتوانید برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره تماس های موجود در وبسایت تماس حاصل نمایید.
شرایط باطل شدن وصیت نامه
شرایطی که باعث ابطال وصیتنامه می‌شوند عبارتند از:
- اگر مدارک کافی ثابت کننده باشد که وصیتنامه جعلی است، مانند اسناد یا شواهدی که نشان دهنده تقلب در تدوین و امضای وصیتنامه باشند.
- اگر فرد به دلیل انجام خودکشی، جان خود را از دست دهد، وصیتنامه او ابطال می‌شود .به شرطی که در فاصله بین انجام عملیات خودکشی تا مرگ وصیت کرده باشد و خودکشی وی منجر به مرگ شود.
- اگر فرد در وصیت نامه خود ،یکی از وراث را از ارث محروم کند، وصیتنامه او باطل می‌شود زیرا این کار قانوناً ممنوع است.
- اگر متوفی وصیتنامه را با هدف انجام کارهای نامشروع تدوین کرده باشد، وصیتنامه باطل می‌شود.
- اگر نویسنده وصیتنامه فاقد اهلیت قانونی باشد، وصیتنامه ابطال می‌شود.
- اگر هدف اصلی از تدوین وصیتنامه، فرار از دین باشد، وصیتنامه باطل می‌شود.
- اگر از متوفی دو وصیتنامه موجود باشد و با یکدیگر مغایرت داشته باشند، وصیت‌نامه‌ها ابطال می‌شوند.
- اگر مدارک معتبری وجود داشته باشد که نشان دهنده رجوع متوفی از وصیتنامه خود باشد، وصیتنامه ابطال می‌شود.
- اگر فرد در وصیتنامه خود اموالی که متعلق به دولت یا اشخاص دیگر است را وصیت کند، وصیتنامه باطل می‌شود.
روش های ابطال وصیت نامه های مختلف
در این قسمت، به بررسی روش‌های ابطال وصیت‌نامه‌های مختلف، از جمله وصیتنامه عادی، رسمی، عهدی، تملیکی و مازاد بر ثلث می‌پردازیم.
وصیتنامه عادی:
وصیتنامه عادی، سندی است که در آن تمامی موارد وصیت به خط و نشان وصیت‌کننده ذکر می‌شود. برای اعتبار این نوع وصیتنامه، باید شرایطی مانند تاریخ نوشته شده به صورت روز، ماه و سال، امضای وصیت‌کننده و موصی، وجود داشته باشد. در صورتی که بعد از سه ماه از آگهی حصر وراثت، وصیتنامه عادی به دادگاه ارسال نشود، میتوان برای ابطال آن اقدام نمود.
وصیتنامه رسمی:
وصیتنامه رسمی، توسط افراد در دفاتر اسناد رسمی و توسط مامور رسمی تنظیم می‌شود. برای اعتبار این نوع وصیتنامه، لازم است وصیت‌کننده دارای اهلیت باشد و بیشتر از یک سوم از اموال خود را برای دیگری وصیت ننماید. در صورتی که این شرایط رعایت نشود میتوان ابطال آن را درخواست کرد.همچنین، در صورت جعلی بودن وصیت نامهرسمی، میتوان ابطال آن را از دادگاه درخواست کرد.
وصیتنامه عهدی:
وصیتنامه عهدی، شخص یا اشخاصی را برای انجام اموری مأمور مینماید. این نوع وصیتنامه همچنین می‌تواند در قالب رسمی یا عادی باشد و در صورتی که با شرایط قانونی مغایرت داشته باشد،مانند عدم اهلیت و وصیت مازاد بر ثلث و… قابل ابطال است.
وصیتنامه تملیکی:
در این نوع وصیت، اموال شخص متوفی پس از فوتش به تملک دیگری می‌آید. اگر موصی لهم عام باشد، نیازی به اعلام قبول وی نخواهد بود و اگر آن شخصی که به نفع او وصیت شده، محصور باشد برای تحقق این وصیت نیاز به اعلام قبولی آن شخص خواهد بود. در صورتی که این نوع وصیتنامه مغایر با شرایطی مانند وصیت مازاد بر ثلث ،عدم اهلیت و محروم کردن وراث از ارث و ….باشد، قابل ابطال است.
وصیتنامه مازاد بر ثلث:
بر اساس قانون مدنی، امکان وصیت مازاد بر ثلث وجود ندارد و وصیت تا یک سوم دارایی‌های متوفی صحیح است. اگر یک وصیتنامه مازاد بر ثلث باشد، میتوان ابطال آن را از دادگاه درخواست نمود.
در مراحل ابطال وصیتنامه، خواهان باید دادخواست خود را از طریق دفاتر خدمات قضایی به ثبت برساند و دلایل و مدارک خود را ضمیمه نماید. سپس دادخواست به دادگاه حقوقی ارجاع می‌شود و در صورت اثبات خواسته، دادگاه می‌تواند حکم به ابطال وصیتنامه نسبت به مازاد یک سوم صادر کند.
نحوه ابطال وصیت نامه
روش‌های ابطال وصیتنامه می‌تواند به چندین شیوه انجام شود. اگر ورثه اعتراضی نسبت به وصیتنامه داشته باشند و آن را قبول نکنند یا معتقد به غیر مشروع بودن آن باشند، بایستی دلایل و اثبات‌های خود را برای ادعایشان ارائه دهند. زیرا به طور کلی تمامی وصیت‌نامه‌ها معتبر هستند، مگر اینکه ادعای مغایرت با آنها ارائه شود، البته باید این ادعا نیز اثبات شود.
بنابراین، ابطال وصیتنامه ممکن است در صورتی انجام شود که ورثه به وضوح اعلام کنند که وصیتنامه را قبول نمی‌کنند. سپس می‌توانند شکایت خود را به دادگاه ارائه داده و منتظر رأی دادگاه در این خصوص باشند.
اگر فردی بر اساس دلایل معتبر، ابطال وصیتنامه را درخواست کند، باید دادخواست خود را به همراه دلایل و اثبات‌های لازم، به طرفیت تمامی افرادی که در گواهی انحصار وراثت ذکر شده‌اند،از طریق دفتر خدمات قضایی ثبت کند. همچنین باید توجه داشت که دادخواست ابطال وصیتنامه، یک دادخواست غیر مالی است و در دادگاهی نزدیک به محل اقامت متوفی مطرح می‌شود.
نمونه دادخواست ابطال وصیت نامه
خواهان: ……..
خوانده: ………
خواسته: تقاضای ابطال وصیت نامه
دلایل و منضمات: ……
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی
احتراماً به استحضار می‌رساند:
نظر به اینکه وصیت نامه تنظیمی به نام مرحوم………… به لحاظ ……….. فاقد شرایط قانونی بوده (یکی از موارد مندرج در شرایط ابطال وصیت نامه در بالا را بنویسید) و هیچگونه اثر شرعی و قانونی بر آن مرتبت نمی باشد. لذا صدور حکم شایسته مبنی بر ابطال آن مورد تقاضاست.
نام و نام خانوادگی / امضا و تاریخ
نمونه رای ابطال وصیت نامه
شماره دادنامه قطعی: 9309970221800853 تاریخ دادنامه قطعی: 05/07/1393
دادنامه تجدیدنظرخواسته به شماره 9309970232000284 مورخ 14/04/1393 صادره از شعبه 155 دادگاه عمومی حقوقی تهران که بر بطلان دعوی تجدیدنظرخواه م.ط. به خواسته ابطال وصیتنامه رسمی شماره 7645 مورخ 25/07/1388 تنظیمی در دفترخانه اسناد رسمی شماره … حوزه ثبتی تهران اشعار دارد مخالف قانون و مقررات موضوعه بوده و اعتراض به شرح لیحه اعتراضیه وارد و مستوجب نقض آن میباشد زیرا که اولا مراتب وراثت تجدیدنظرخواه نسبت به موصی به دللت گواهی حصر وراثت صادره از شورای حل اختلاف تهران به شماره … مورخ 1390/4/28 مفروغ عنه میباشد. ثانیاا به تصریح ماده 843 از قانون مدنی وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نبوده مگر اینکه وراثان تجویز نمایند و اگر برخی از ورثه آن را تجویز نمایند صرفاا نسبت به سهم آنان نافذ میباشد که در مانحن فیه موصی (مورث متداعیین پرونده) به نام الف.ط. علاوه بر اینکه ثلث اموال و ماترک خود را صرف یکسال نماز و روزه نموده است مازاد بر ثلث اموال را نیز به احد از ورثه ب.م.ک. که وصی وی نیز بوده است واگذار نموده است که این اقدام بر خلاف مقررات موضوعه میباشد و با عدم تنفیذ تجدیدنظرخواه به عنوان احد از ورثه و یکی دیگر از ورثه ب.م.ط. واگذاری صورت گرفته نسبت به سهم الرث آنان از ماترک غیر نافذ بوده و با عدم تنفیذ آنان وصیت نامه تنظیمی نسبت به حصه آنان محکوم به بطلان میباشد لیکن به جهت آنکه صرفاا احد از آنان درخواست ابطال وصیتنامه را نموده و دادگاه فقط نسبت به آنچه موضوع خواسته بوده رسیدگی و اظهارنظر مینماید از اینرو دادگاه با پذیرش لیحه اعتراضیه و با استناد به قسمت اول از ماده 358 از قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی حکم بر ابطال وصیتنامه رسمی شماره 7645 مورخ 25/7/1388 نسبت به سهم الرث تجدیدنظرخواه مازاد بر ثلث ترکه که به م.ک. واگذار شده است
صادر و اعلام مینماید. رأی صادره حضوری و قطعی است. رئیس و مستشار شعبه 18 دادگاه تجدیدنظر استان تهران امانی شلمزاری – کریمی
سخن پایانی
برای ابطال وصیتنامه، برخی شرایط لازم وجود دارد که از جمله آنها میتوان به شرایطی اشاره کرد که وصیتنامه عادی باطل می‌شود. این شرایط ممکن است شامل عدم اهلیت نویسنده، عدم تاریخ‌گذاری و امضای وصیتنامه،وصیت مازاد بر ثلث و … باشد. علاوه بر این، دعوای ابطال وصیتنامه در صلاحیت دادگاه حقوقی مربوطه است و ذی‌نفع باید در این خصوص دادخواست مربوطه را ارائه دهد. اما در صورتی که شخصی به دلایل مختلفی نیاز به ابطال وصیتنامه دارد، بهترین راه برای این کار مراجعه به یک موسسه حقوقی معتبر است. موسسه ما با داشتن وکلایی متخصص و با تجربه در زمینه حقوقی، آماده است تا به شما در این زمینه کمک کند. باید توجه داشت که روند اینگونه پرونده‌ها ممکن است با مشکلات و درگیری‌هایی همراه باشد، اما با حضور وکیلی خبره و ماهر در این زمینه، این مشکلات قابل حل است و میتوان به راحتی در مدت زمان کوتاهتری به نتیجه دلخواه دست یافت. بنابراین، اگر شما نیز نیاز به ابطال وصیتنامه دارید، بهتر است بدون تأخیر به موسسه حقوقی ما مراجعه کنید تا در اسرع وقت اقدامات لازم را انجام دهیم.
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.
