مزایده به عنوان یک فرآیند حائز اهمیت در حوزه حقوقی است که در آن اموال یا خدمات به بالاترین قیمت یا شرایط فروخته میشوند. طبق قانون اجرای احکام مدنیدر مواردی که یک فرد نتواند بدهی‌های خود را پرداخت کند، دادگاه می‌تواند به درخواست محکوم له یا طلبکار ، اموال امحکوم علیه یا بدهکار را توقیف کند. سپس، با برگزاری یک مزایده، این اموال به فروش می‌رسند و درآمد حاصل از فروش برای پرداخت بدهی‌های فرد استفاده میشود. به عنوان مثال، فرض کنید یک شرکت ساختمانی به دلیل عدم پرداخت مطالبات مالی خود از سوی پیمانکاران، به مشکلات مالی برخورده است و بدهی‌هایش را نتوانسته پرداخت کند.
دادگاه به درخواست پیمانکاران تصمیم می‌گیرد تا اموال شرکت ساختمانی را توقیف کند. پس از توقیف اموال، مزایده برای فروش این اموال برگزار میشود. در این مزایده، اموال شرکت شامل دارایی‌هایی مانند ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزات، و موارد دیگر مورد فروش قرار می‌گیرند.
پتانسیل خریداران، معمولاً شامل سایر شرکت‌های ساختمانی، سرمایه‌گذاران و فردی که به دنبال سرمایه‌گذاری در اموال موجود است، است. این خریداران می‌توانند در مزایده شرکت کنند و پیشنهادهای خود را برای خرید اموال ارائه دهند.
با اتمام مزایده، برنده آن کسی خواهد بود که پیشنهاد بالاتری ارائه کرده و شرایط مزایده را بیشتر رعایت کند. این فرد یا شرکت، پس از پرداخت قیمت پیشنهادی خود، مالک اموال توقیف شده خواهد شد. در نهایت، میزان درآمد حاصل از مزایده برای پرداخت بدهی‌های شرکت ساختمانی استفاده میشود و این مورد به رفع مشکلات مالی این شرکت کمک خواهد کرد.
نکته مهم این است که أموال شخص با رعایت مستثنیات دین توقیف میشوند. مزایده باید طبق قوانین و مقررات مربوط انجام شود. مسئولیت برگزاری مزایده به عهده مامور اجرا است و مزایده باید با حضور نماینده دادستان برگزار شود. آگهی مزایده باید در روزنامه‌های رسمی چاپ شود و حداقل یک ماه باید بین زمان انتشار آگهی و زمان برگزاری مزایده باشد.
قبل از برگزاری مزایده، کارشناس یا ارزیاب مسئول بررسی و ارزیابی مال توقیف شده است و قیمت آن تعیین میشود. در روز مزایده، قیمت اولیه مال مشخص میشود و متقاضیان می‌توانند پیشنهادات خود را ارائه دهند. مال توقیف شده به بالاترین پیشنهاددهنده فروخته میشود.
برای اعتبار قانونی مزایده، باید شرایط مشخصی رعایت شود و در صورتی که این شرایط رعایت نشود، مزایده ممکن است ابطال شود. در ادامه، مواردی که ممکن است منجر به ابطال مزایده شوند ، بررسی خواهند شد.
ابطال مزایده چیست؟
ابطال مزایده به معنای لغو یا بی اعتبار شدن فرآیند مزایده است. این اتفاق معمولاً در صورتی رخ می‌دهد که شرایط یا مقررات مربوط به مزایده نقض شده یا رعایت نشده باشد. فرآیند مزایده دارای مراتب و شرایطی است که در اجرای مزایده بایستی رعایت گردد و چنانچه این امر صورت نگیرد و بر خلاف شرایط قانونی عمل شود، امکان ابطال مزایده وجود دارد.اما سوالی که مطرح میشود این است که در چه شرایطی این اتفاق می افتد؟چه مواردی باعث میشود که مزایده باطل شود؟
موارد ابطال مزایده
مزایده ممکن است برای اموال منقول و غیر منقول برگزار شود. یعنی به طور مثال أموال منقول مثل خودرو فرد توقیف شود و به مزایده گذاشته شود یا أموال غیر منقول مثل خانه فرد .قانونگذار موارد ابطال مزایده در باب اموال منقول را در ماده ۱۳۶ قانون اجرای احکام مدنی احصا نموده است که در این مواقع مزایده ابطال می‌گردد و باید تجدید گردد . همچنین، قانونگذار در ماده ۱۳۸ قانون اجرای احکام مدنی نیز نکاتی را در باب فروش اموال غیر منقول بیان داشته است که در صورت عدم رعایت آنها، اعتبار مزایده خدشه‌دار می‌گردد.
ابطال مزایده در مورد أموال منقول:
موارد زیر طبق ماده ۱۳۶ قانون اجرای احکام مدنی در مورد ابطال مزایده در مورد أموال منقول مشخص شده اند اما این قوانین و موارد در مورد أموال غیر منقول نیز جاری است:
- برای فروش اموال از طریق مزایده، روز، ساعت و مکان معینی در نظر گرفته میشود که این موارد در آگهی‌های مزایده منتشر میشود. اما اگر روز، ساعت و مکان مزایده با آنچه در آگهی اعلام شده است، مغایرت داشته باشد، در این صورت مزایده از درجه اعتبار ساقط میشود.
- اگر فردی قصد خرید در مزایده را داشته باشد اما به هر نحوی مانع وی شوند یا پیشنهاد بالاتر وی رد شود، امکان درخواست ابطال مزایده وجود دارد. برای مثال یک مزایده برای فروش یک نقاشی مشهور برگزار شده است. حضاری که قصد خرید این نقاشی را داشته‌اند، پیشنهادات خود را ارائه کرده‌اند، اما همه پیشنهادات رد شده و نقاشی به قیمت پایین‌تری به فروش می‌رسد. یکی از حاضرین که پیشنهاد بالاتری ارائه کرده بود، در اینصورت امکان درخواست ابطال مزایده را دارد.
- مزایده باید در حضور نماینده دادسرا انجام گیرد و عدم حضور وی می‌تواند منجر به عدم اعتبار مزایده شود.
- طبق قانون حضور برخی افراد در مزایده منع شده، از جمله: ارزیابان، دادوزران و افرادی که مباشر امر فروش هستند. اگر با وجود این منع، چنین افرادی در مزایده شرکت کنند، مزایده باطل خواهد بود.برای مثال یک مزایده برای فروش یک قطعه زمین برگزار میشود. اما یکی از افرادی که مباشر امر فروش است، در این مزایده شرکت می‌کند، در حالی که قانونگذار افرادی که مباشر امر فروش هستند را از شرکت در مزایده منع کرده است. در نتیجه، مزایده باطل خواهد بود.
ابطال مزایده در مورد أموال غیرمنقول:
موارد زیر باید مشخص باشند و اگر نباشند و در صورت عدم رعایت آنها اعتبار مزایده مخدوش میشود:
- نام و نام خانوادگی صاحب ملک لازم است تصریح گردد..
- لازم است محل وقوع ملک و توصیفی اجمالی از آن بیان گردد و همینطور این نکته قید شود که ملک محل سکونت است یا حق کسب و پیشه و یا زراعت .
به عنوان مثال: این ملک در خیابان امام خمینی، منطقه‌ی صنعتی شهرستان رشت واقع شده است. ملک یک کارگاه تولیدی با مساحت 500 متر مربع می‌باشد.ملک به عنوان یک کارگاه تولیدی است
- بایستی مشخص شود که ملک ثبت شده است یا خیر.
- مشخص گردد که ملک در اجاره است و یا اینکه در اجاره نیست و چنانچه در اجاره است مدت اجاره لازم است ذکر شود. مثلا: ملک در حال حاضر در وضعیت اجاره قرار دارد و قرارداد اجاره برای مدت یک سال بوده است.
- مشخص شود که افراد نسبت به ملک مزبور دارای چه حقوقی می باشند.مثلا مستاجر فعلی حق استفاده از ملک و انجام فعالیت‌های تولیدی را دارد.
- قیمت پایه مزایده توسط کارشناس باید مشخص گردد.مثلا قیمت پایه مزایده توسط کارشناس به 300 میلیون تومان تعیین شده است.
- ساعت و روز و محل مزایده باید کاملا مشخص باشد.
مهلت ابطال مزایده
در صورت برگزاری مزایده و فروش اموال، بیشترین قیمت ارائه شده توسط خریداران پذیرفته میشود. اگر کسی اعتراض به مزایده داشته باشد، باید در مهلت یک هفته از تاریخ فروش به دادگاه دادخواست بدهد و اعتراض خود را بیان کند.نکته مهم این است که قبل از پایان مهلت یک هفته یا قبل از صدور تصمیم دادگاه در این خصوص، مال به خریدار تحویل داده نمی‌شود.
مرجع ابطال مزایده
طبق ماده 142 قانون اجرای احکام مدنی، شکایت در خصوص تنظیم صورت ملک، کارشناسی آن، تخلف از مقررات مربوط به مزایده و دیگر اقدامات مامور اجراء (دادورز) باید ظرف مهلت یک هفته از تاریخ وقوع این تخلفات به دادگاهی که مامور اجراء در آنجا وظایف قانونی خود را انجام می‌دهد، داده شود.
در صورت دریافت شکایت، دادگاه به صورت فوری و در وقت فوق‌العاده به موضوع شکایت ابطال مزایده رسیدگی می‌نماید. اگر شکایت مطروحه را موثر بداند، هرگونه اقدامی که بر خلاف مقررات قانونی انجام شده است را ابطال کرده و دستور صادر می‌نماید.
ضمانت اجرای ابطال مزایده
با صدور ابطال مزایده، تمام مراحل این فرایند مجدداً انجام میشود، از جمله کارشناسی ملک، انتشار آگهی، تعیین زمان و مکان مزایده و سایر مراحل مربوطه. لازم به ذکر است که در صورتی که ابطال مزایده به دلیل حضور اشخاصی که ممنوعیت داشته باشند مثل ارزیابان، صورت گیرد، این افراد از نظر انتظامی مورد پیگرد قرار می‌گیرند.
نکات مهم در مورد ابطال مزایده
- در صورتی که هر یک از موارد ابطال مزایده مطابق با ماده 137 قانون اجرای احکام مدنی وجود داشته باشد، جلسه مزایده برای زمان مناسب دیگری تجدید میشود و مقررات و تشریفات اجرای مزایده مانند چاپ آگهی مزایده نیز مجدداً انجام میشود.
- فردی که در مزایده برنده میشود، موظف است حداقل ده درصد از مبلغ مزایده را در همان جلسه پرداخت کند. مابقی مبلغ مزایده باید حداکثر تا پایان یک ماه از زمان اجرای مزایده به مامور اجرا پرداخت شود.
- پس از اتمام مزایده و فروش مال، مبلغ محکوم به و هزینه‌های مزایده از قیمت معامله کسر شده و به محکوم له پرداخت میشود. سپس مابقی مبلغ مزایده به محکوم علیه یا مالک اولیه پرداخت میشود.
- در صورتی که مالک ملک مورد مزایده یا محکوم علیه تمایل داشته باشد معادل قیمت تعیین شده در مزایده را پرداخت کند، مال به او تعلق می‌گیرد.
- برای ابطال مزایده، هر ذینفع می‌تواند به دفتر اجرای احکام مدنی دادگستری مراجعه کرده و با ارائه دلایل و مدارک خود مبنی بر عدم رعایت مقررات مزایده، ابطال مزایده را از قاضی اجرای احکام مدنی درخواست نماید. در صورت ثابت شدن تخلف مامور اجرای مزایده، وی به مجازات کیفری و انتظامی محکوم میشود.
سخن پایانی
ابطال مزایده به معنای لغو یا بی اعتبار شدن فرآیند مزایده است که زمانی رخ می‌دهد که شرایط یا مقررات مربوط به مزایده نقض شده یا رعایت نشده باشد . در صورتی که مزایده باطل شود، تمام مراحل آن از جمله کارشناسی، انتشار آگهی و تعیین زمان و مکان مزایده دوباره انجام میشود. مهلت برای ابطال مزایده یک هفته از تاریخ فروش است و شکایت باید به دادگاه داده شود. در صورت موثر بودن شکایت، دادگاه اقدامات بر خلاف مقررات قانونی انجام شده را ابطال می‌کند و متخلفان مورد پیگرد قرار می‌گیرند. در صورتی که برای فرآیند ابطال مزایده به مشاوره حقوقی نیاز دارید با وکلای ما در تماس باشید.ما در سریع ترین زمان ممکن شمارا راهنمایی میکنیم .
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.
