بررسی جامع عقد هبه و شرایط صحت آن

پادکست بررسی عقد هبه و شرایط صحت

تعریف عقد هبه : طبق ماده ۷۹۵ قانون مدنی هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به نحو تبرعی و مجانی به فرد دیگری تملیک میکند (می بخشد) فرد بخشنده را واهب، کسی که مال به او بخشیده یا تملیک شده را متهب و مالی که بخشیده شده است را عین موهوبه می نامند. در ادامه این مطلب صورت جامع به موضوع عقد هبه و شرایط صحت آن خواهیم پرداخت، از شما خوانندگان گرامی دعوت می کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

برای چه اموالی امکان هبه وجود دارد؟

سوالی که در تعریف عقد هبه به ذهن متبادر می شود این است که آیا منفعت هم قابل بخشیدن است : مال در تعریف قانون شامل عین و منفعت می شود بنابرن منفعت را نیز می توان هبه کرد. در نتیجه علاوه بر اموال معین (امولی که قابل مشاهده و ارزیابی باشد) هبه برای دین و منفعت نیز قابل انجام است.

 شرایط واهب در عقد هبه:

در عقد هبه، واهب (کسی که مالی را می بخشد) بایستی دارای شرایط زیر باشد : ۱_ ‌واهب باید اهلیت معامله داشته باشد یعنی بالغ و عاقل باشد و قصد و اختیار معامله داشته باشد ۲ _واهب باید مالک مالی باشد که هبه می کند مگر اینگه از طرف مالک اذن داشته باشد.

شرط تحقق عقد هبه:

برای تحقق عقد هبه، قبض شرط صحت است و به اصطلاح حقوقی هبه از عقود عینی محسوب می شود، به این معنی که تا زمانی که مال موهوبه (مالی که بخشیده می شود) به قبض متهب (کسی که مالی به او بخشیده می شود) در نیاید، عقد هبه محقق نمی شود. همچنین متهب می تواند جهت قبض گرفتن مال بخشیده شده وکیل تعیین نماید و توسط وکیل مال را قبض کند.

هبه به صغیر یا مجنون:

در هبه به صغیر یا مجنون قبض ولی معتبر است، به این معنی که چنانچه متهب صغیر یا مجنون باشد ولی او باید مال موهوبه را قبض نماید.

هبه معوض به چه معناست:

هبه معوض به این معنا است که واهب در مقابل مالی که می بخشد از متهب بخواهد مالی را به او ببخشد یا عملی را به طور رایگان برای او انجام دهد.

شرایط رجوع از هبه :

رجوع از هبه به معنای لغو نمودن یک طرفه عقد هبه توسط واهب یا هبه‌دار است. در برخی شرایط خاص، مثلاً انتقال مال به شخص ثالث، از بین رفتن مال موهوبه یا معوض بودن هبه، رجوع از هبه امکان‌پذیر نمی‌باشد. اما در موارد دیگر، رجوع از هبه در قانون مدنی مورد پذیرش است.

آیا واهب می تواند پس از هبه، مال بخشیده شده را پس بگیرد ؟

در صورت وجود شرایط زیر واهب می تواند از هبه خود رجوع نماید و مال بخشیده شده را مسترد نماید :

• موجود بودن عین موهوبه
• متهب پدر و مادر و اولاد واهب نباشد بنابراین اگر کسی مالی را به پدر و مادر و یا اولاد خود ببخشد نمیتواند آن را مسترد نماید.
• در صورتی که هبه معوض نباشد به این معنا که چنانچه هبه معوض باشد و عوض آن هم داده شده باشد، واهب نمیتواند به هبه رجوع نماید.
• در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل نشده باشد بنابراین چنانچه در عین موهوبه تغییراتی حاصل شود، هبه قابل رجوع نمی باشد.
• فوت واهب یا متهب

سوالات ناظر بر شرایط رجوع از هبه:

آیا اجاره دادن مال موهوبه مشمول بند 1 بالا می گردد  و هبه به علت عدم وجود عین موهوبه قابل رجوع نیست؟

بله تعلق حق مستاجر بر عین را می توان از مصادیق موجود نبودن مال موهوبه و بنابراین غیر قابل رجوع دانستن عقد هبه دانست.

مقصود از تغییر عین موهوبه چیست؟

مقصود از تغییر عین موهوبه دگرگونی است که صورت عرفی عین را تغییر دهد هر چند در اثر آن ماهیت دیگری به وجود نیاید مانند ساختن زیور زنانه از طلا یا دوختن لباس از پارچه و کشیدن تابلو از رنگ و روغن و آرد کردن گندم

ایا تلف قسمتی از مال بخشیده شده در حکم تلف تمام آن است و حق رجوع را از بین می برد یا در قسمت تلف نشده حق رجوع باقیست؟

به نظر می رسد که اگر تلف بعضی باعث تغییر اساسی  شود یا عین موهوبه را از ارزش بیندازد حق رجوع ساقط می شود وگرنه نسبت به بقیه قابل اعمال است به این معنا که باید به معانی عرفیه مراجعه شود

ایا اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به کسی بدهد حق رجوع دارد؟  اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به کسی بدهد حق رجوع ندارد.

ده سال پیش من زمینی را به یک نهاد خیریه با نیت صرف درامد برای امور خیر واگذار نمودم و ددرقبال آن ریالی دریافت نکرده ‌و در محضر سند آن را به نام آن نهاد منتقل کردم .الان پس از ده سال متوجه شدم که درآمد زمین صرف امور خیر نمیشود .آیا میتوانم با وجود اینکه سند انتقال دادم دادخواست پس گرفتن آن را بدهم؟ بله در صورت عدم انتقال آن می توانید مسترد نمایید

پدرم در زمان حیات ملکی را به بنده در حضور شهود بخشید و کتبا امضا نموده برگه ی هبه نبعد از فوت ایشان به دستم رسیده و فاقد امضای من است ایا میتوانم هبه نامه را امضا کنم؟ این هبه نامه ارزش حقوقی دارد؟ خیر قبض شرط صحت هبه است و در موضوع متنازع فیه به علت اینکه موضوع هبه به قبض و تصرف شما داده نشده است عقد هبه محقق نشده است.

دوستی دارم که سال 74 سه واحد آپارتمان خودش رو بنام دوستش منتقل کرده تا باهم کار کنند و کپی سندها رو برابر اصل کرده و لی هیچگونه پولی ردوبدل نشده درقسمت مبلغ نوشته شده برابر قیمت قبل و اون دوستش بعد از بنام شدن ملکها انها را بین اقوام خود تقسیم کرده ایا شرایط هبه محرز میشود و میتواند از دوست خود بابت این کار شکایت و واحدها رو پس بگیرد ؟ خیر با توجه به اینکه موضوع منتقل شده است در صورت اثبات هبه قابل رجوع نمی باشد.

سخن پایانی

در پایان به عنوان یک خلاصه  عقد هبه عقدی است که به موجب آن فردی مالی را به دیگری می بخشد. برا اینکه این عقد به نحو صحیح تحقق یابد واهب باید شرایطی داشته باشد از جمله اینکه اهلیت داشته باشد، همچنین برای صحت عقد هبه قبض مال موهوبه توسط متهب ضرورت دارد ، در صورت نیاز به مشاوره در زمینه عقد هبه یا مسائل حقوقی مرتبط با وکلای حقوقی موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.