پادکست تنظیم شکوائیه
جرم که اتفاق می افتد، ممکن است باعث آسیب به طرف مقابل، یا به عبارتی شاکی در دعوا شود. در این شرایط، افرادی که خسارتی از وقوع جرم به آن‌ها وارد شده و متضرر شده‌اند، می‌توانند از متهم شکایت کرده و در واقع، شکواییه را تنظیم کنند.به عبارتی اولین گام در طرح شکایت توسط شاکی تنظیم شکواییه است.
اعلام جرم توسط شاکی به دادستانی، پیگیری جرم و در نهایت درخواست جبران خسارت وارده به شاکی، نیازمند طرح و تنظیم شکایت رسمی نزد دادستانی یا دادگاه‌های کیفری است.
شکواییه چیست؟
شکواییه یا شکایت‌نامه، مربوط به امور کیفری است. امور کیفری به موضوعاتی اطلاق می‌شود که شامل وقوع یک جرم و تعیین و اجرای مجازات برای آن می‌شود. بنابراین، شکواییه زمانی مطرح می‌شود که رفتاری که بر اساس قانون به عنوان جرم شناخته شده، رخ داده باشد. بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، جرم به هر رفتاری (اعم از فعل و ترک فعل) گفته می‌شود که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد. بنابراین، هر رفتاری که بر اساس قانون مجازات اسلامی دارای مجازاتی باشد، می‌تواند مورد شکایت شاکی قرار گیرد. این شکایت به شکل شکواییه یا شکایت‌نامه به دادسرا تحویل داده می‌شود. بنابراین، شکواییه یا شکایت‌نامه حاوی شکایت از سوی متضرر از جرم (شاکی) علیه فردی است که متهم به ارتکاب یک رفتار مجرمانه است.
شکواییه در جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت
در برخی از جرایم، بدون شکایت از سوی متضرر یا همان شخصی که آسیب دیده است، تعقیب کیفری آغاز نمی‌شود . در واقع آغاز دادرسی قضایی نسبت به آن جرم مشروط به طرح شکایت از سوی متضرر است. به این نوع جرایم که برای آغاز دادرسی لازم است شخص متضرر شکایت کند، جرایم قابل گذشت گفته می‌شود. در این نوع جرایم، آغاز فرایند رسیدگی به جرم و همچنین اجرای مجازات آن مستلزم بقای شکایت شاکی است، و در صورتی که شاکی در هر مرحله‌ای از دادرسی شکایت خود را پس بگیرد، فرایند رسیدگی قضایی متوقف می‌شود و کلیه آثار قضایی ناشی از تعقیب متهم هم از بین می‌رود. اما در جرایم دیگر که جرایم غیر قابل گذشت نامیده می‌شوند، شکایت متضرر از جرم فقط یکی از راه‌های آغاز تعقیب متهم است و نه تنها راه اصلی. به این معنا که در این جرایم حتی اگر شخص متضرر وجود نداشته باشد یا به هر دلیل دیگری اقدام به شکایت نکند، رسیدگی قضایی می‌تواند از راه‌های دیگری که در قانون به آن‌ها اشاره شده و ادامه پیدا کند. به این راه‌ها جهات شروع به تعقیب گفته می‌شود که شامل موارد زیر می‌شود:
۱- شکایت شاکی یا مدعی خصوصی
۲- اطلاع‌رسانی ضابطان دادگستری، مقامات رسمی یا اشخاص معتبر و مطمئن از وقوع جرم
۳- وقوع جرم مشهود در مقابل دادستان یا بازپرس
۴- اقرار خود متهم به ارتکاب جرم
۵- اطلاع‌رسانی دادستان از وقوع جرم به روش‌های قانونی دیگر
در جرایم قابل گذشت، تنها شکایت شاکی یا مدعی خصوصی می‌تواند آغازکننده تعقیب کیفری باشد، اما در جرایم غیر قابل گذشت هر یک از این راه‌های شروع به تعقیب می‌توانند رسیدگی قضایی را آغاز کنند. نکته مهم این است که اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرایم است و جرایم قابل گذشت به صورت استثنایی در قانون ذکر شده اند.
نحوه و مراحل تنظیم شکواییه
- در اولین گام از نوشتن شکواییه یا شکایت نامه، لازم است تا شاکی، اطلاعات هویتی و اقامتگاه خود را در فرم شکواییه وارد نماید. به عنوان مثال، فرض کنید آقای محمد رضا کاظمی به عنوان شاکی، قصد دارد در مورد یک تخلف مالی شکایت کند. او باید اطلاعات خود شامل نام و نام خانوادگی (محمد رضا کاظمی)، نام پدر (محمد)، سن (35 سال)، شغل (کارمند دولتی)، سطح تحصیلات (لیسانس)، وضعیت تاهل (متاهل)، تابعیت (ایرانی)، مذهب (اسلام)، شماره شناسنامه (0123456789)، شماره ملی (1234567890)، آدرس دقیق (خیابان امام، کوچه دوم، پلاک 10)، و شماره تلفن ثابت و همراه (02112345678 و 09123456789) را در فرم وارد کند.
- در گام بعدی، باید موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم، در شکوائیه وارد شود. به عنوان مثال، محمد رضا کاظمی باید موضوع شکایت خود را به دقت توضیح دهد، مانند ارائه اطلاعات در مورد تخلف مالی یک شرکت در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ در شهر تهران.
- در صورتی که از وقوع جرم، ضرر و زیانی به شاکی وارد شده باشد، ضرر و زیان وارده به مدعی نیز باید در شکواییه قید گردیده و مورد مطالبه قرار گیرد. به عنوان مثال، محمد رضا کاظمی باید میزان ضرر و زیان خود را نیز در شکایت نامه مطالبه کند، مثلاً مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان به عنوان خسارت مالی.
- فردی که به عنوان شاکی، مدعی وقوع جرم از ناحیه مشتکی عنه شده، باید ادعای خود را به کمک ادله قانونی، اثبات نماید. به عنوان مثال، محمد رضا کاظمی باید در شکایت نامه ادله قانونی مبنی بر تخلف مالی ارائه دهد، مانند مستندات حسابداری یا شواهد مالی.
- در صورتی که شاکی از اطلاعات هویتی و اقامتگاه متهم مطلع باشد، مشخصات و نشانی مشتکی عنه نیز باید در شکایت نامه قید گردد. به عنوان مثال، اگر محمد رضا کاظمی اطلاعات مربوط به متهم را دارد، باید آن‌ها را نیز در شکایت نامه مشخص کند، مانند نام و نشانی متهم.
مرجع طرح شکایت
برای طرح شکایت، افراد معمولاً فکر می‌کنند که باید به کلانتری مراجعه یا با شماره اضطراری پلیس ۱۱۰ تماس بگیرند. اما واقعیت این است که مراحل نگارش شکایت و تهیه فرم شکایت بسته به نوع جرم یا حادثه متفاوت است. به عنوان مثال، اگر شاهد یک جرم هستید مثل سرقت و می‌خواهید شکایت کنید، ابتدا باید با پلیس تماس بگیرید.
پس از این مرحله، ماموران پلیس بررسی مکان وقوع جرم را انجام داده و صورت‌جلسه‌ای را تنظیم می‌کنند. سپس به شما اطلاع می‌دهند که برای ثبت شکایت باید به دادسرا مراجعه کنید. اما در مواردی مانند کلاهبرداری یا جعل، نیازی به مراجعه به کلانتری نیست و می‌توانید مستقیماً به دادسرا بروید و شکایت خود را ثبت کنید.
همچنین، اگر جرمی مانند زورگیری، سرقت مسلحانه، تهدید یا ضرب و جرح برای شما رخ داده باشد، لازم است بلافاصله با شماره اضطراری پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید. ماموران پلیس بلافاصله وارد عمل می‌شوند و پس از اقدامات اولیه، صورت‌جلسه مربوطه را تنظیم می‌کنند. اما اگر موضوعی که با آن روبرو شده‌اید، مانند کلاهبرداری یا جعل باشد، باید به دادسرا مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کنید.
سخن پایانی
شکواییه، به عنوان یک برگه یا فرم مخصوص، توسط قوه قضاییه طراحی شده است که شاکی پرونده کیفری موظف است تا با نوشتن متن شکایت‌نامه، دعوا را در آن ثبت و ارسال کند. در این شکواییه، اطلاعاتی اساسی شامل مشخصات شاکی و مشتکی عنه، عنوان جرم، زمان و محل وقوع جرم، و شرح دقیق شکایت باید ذکر شود. این شکواییه به طریقی معمولاً از طریق دفتر خدمات قضایی به دادسرا یا دادگاه صلاحیت دار ارسال می‌شود. وکلا و مشاوران حقوقی با تخصص در زمینه‌های حقوقی و کیفری می‌توانند در تهیه و تنظیم شکایت‌ها و شکواییه به شما کمک کنند. نگرش آن‌ها نسبت به مسائل حقوقی به دلیل تجربه و آگاهی کامل، بسیار متفاوت و تخصصی است. بنابراین، در صورت نیاز به مشاوره در زمینه تنظیم شکواییه ، بهتر است به یک وکیل متخصص مراجعه کنید. در صورت نیاز به مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.
