آشنایی با چک و انواع آن

پادکست چک و انواع آن

چک یکی از مهمترین اسناد تجاری در ایران می باشد. بخش عمده ایی از معاملات کوچک و بزرگ در ایران بوسیله چک انجام میشود؛ به نوعی می توان گفت چک جایگزین پول نقد شده است. چک تنها سند تجاری است که برای وصول آن سه مرجع حقوقی، ثبتی و کیفری پیش بینی شده است همین موضوع سبب شده تا چک تا این حد محبوب و پرکاربرد باشد. در ادامه این مطلب به چک و انواع آن خوهیم پرداخت با ما همراه باشید تا هرآنچه را که باید در باره چک و انواع آن بدانید به شما بگوییم.

تعریف چک

چک برگه ای تاریخ‌دار و دارای ارزش مالی است که معمولاْ برای خرید در حال و پرداخت آن در آینده استفاده می شود. در وافع چک سند انتقال و وسیله مبادله پول می باشد. چک سندی لازم الاجرا است و بنا به تعریف اسناد لازم الاجرا، می توان بدون مراجعه به دادگاه، مفاد آن را از طریق مراجعی همچون اداره ثبت و سند در خواست نمود.

انواع چک:

مطابق ماده ۱ قانون صدور چک (اصلاحی سال ۸۲) انواع چک عبارتند از:

• چک عادی (چک عادی شامل چک بسته، چک بسته عام و چک بسته خاص می شود)
• چک تایید شده
• چک تضمین شده
• چک مسافرتی
• چک رمزدار یا بین بانکی

چک عادی

چک عادی یکی از رایج ترین انواع چک در سیستم بانکی کشور است که در آن صادر کننده چک با توجه به دارایی خود نزد بانک اقدام به صادر کردن چک در وجه شخص (حامل) می کند. برای این دسته از چک ها اعتبار پرداختنی خاصی وجود ندارد و تنها با توجه به اعتبار صاحب حساب می توان به آن اطمینان کرد.

حتما پیش از دریافت چک فرآیند ثبت و تایید چک در سامانه صیاد را انجام دهید.

چک تایید شده

چک تایید شده (چک گواهی شده) نسبت به چک عادی از اعتبار بیشتری برخوردار است؛ چراکه چک تایید شده بر عهده بانک صادر می شود و بانک به نوعی پرداخت وجه آن را تایید می کند. به زبان ساده یعنی بانک اطمینان حاصل می کند که در حساب صادر کننده چک مبلغ کافی برای وصول چک وجود داشته باشد. سپس مبلغی را (معادل وجه چک) از حساب صادر کننده بلوکه می کند.

چک تضمین شده

این چک به درخواست مشتری توسط بانک به عهده همان بانک صادر می شود. بانک مذکور پرداخت وجه چک را تضمین می کند. دقیت داشته باشید که بانک ها معمولاْ این نوع چک را برای مشتریان ویژه خود که گردش حساب بالا و اعتبار خوبی نزد بانک دارند صادر می کنند. چک های تضمین شده قابلیت مسدود شدن و توقیف را ندارند و عواملی نظیر فوت صادر کننده و یا ورشکستگی تاثیری در وصول این نوع چک ندارد.

چک مسافرتی

چک مسافرتی که در اصطلاح به آن تراول چک هم گفته می شود، توسط بانک صادر می شود و وجه آن در هریک از شعب آن بانک (بانک صادر کننده) و کارگزاران و نمایندگان آن پرداخت می گردد. امروزه این چک ها مانند اسکناس مبادله می شوند.

چک رمزدار یا بین بانکی

چک بین بانکی (چک رمز دار) توسط بانک و به درخواست صاحب حساب به عهده یک بانک دیگر و با استفاده از رمز صادر می شود. این چک را نمی توان نقداْ وصول کرد، بلکه بانک مبداْ (بانک صادر کننده چک) مبلغ چک را به حساب شخص متقاضی (دارنده چک) واریز می کند. دقت داشته باشید که چک بین بانکی غیر قابل انتقال به شخص ثالث است.

چک بین بانکی مانند چک تضمین شده دارای ضمانت از سمت بانک می باشد؛ این چک حکم پول نقد را دارد. چک بین بانکی حتما باید در وجه شخص گیرنده صادر شود و صدور آن در وجه حامل ممنوع می باشد. درج شماره حساب و کد شعبه دریافت کننده چک بر روی چک الزامیست. امکان سوء استفاده از این نوع چک بدلیل موارد فوق بسیار کم می باشد و این چک از امنیت بالایی برخوردار است.

چک صیاد:

برای مطالعه بیشتر راجع به چک صیاد مقاله زیر را مطالعه کنید.

همه چیز درباره چک صیاد از نحوه دریافت تا نحوه استعلام

 چک موردی چیست؟

در قانون جدید صدور چک اصلاحی سال ۹۷ نوع دیگری از چک برای اشخصاصی که دسته چک ندارند پیش بینی شده است. اشخصاصی که دسته چک ندارند می توانند با مراجعه به بانک و بدون نیاز به اعتبار سنجی چک موردی صادر کنند. چک موردی در صورت برگشت خوردن ضمانت اجرا دارد و رفع سوء اثر آن هم مانند دسته چک ها می باشد.

مشخصات چک معتبر

در ادامه این مطلب به ۴ مورد از مواردی که حتما باید در نوشتن چک رعایت کنید می پردازیم، این ۴ مورد عبارتند از:

• نوشتن مبلغ چک به عدد و حروف بدون هیچگونه خط خوردگی
• نوشتن تاریخ صدور چک در قسمت بالا و سمت راست چک
• مشخص بودن گیرنده چک: چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معینی صادر شود.
• امضای صاحب چک: چک باید توسط صادر کننده امضا شود.

چک بلامحل

اگر دارنده چک در تاریخ مقرر برای دریافت وجه چک به بانک مراجعه کند اما صادر کننده چک در حساب خود به اندازه وجه چک پول در حساب نداشته باشد چک با محل بوده و دارنده می تواند ضمن برگشت چک از طریق مراجع ذی صلاح اقدامات لازم برای وصول چک را به عمل بیاورد.

در مقاله قبلی به صورت جامع درباره وصول چک و انواع روش های آن توضیح دادیم؛ اگر درباره وصول چک سوال دارید پیشنهاد می کنم ابتدا این مقاله را مطالعه کنید.

مجازات صدور چک بلامحل

مطابق ماده ۷ قانون صدور چک، شخص صادر کننده به شرح زیر محکوم می گردد:

• اگر مبلغ چک کمتر از ده میلیون ریال باشد، حداکثر شش ماه حبس برای صادر کننده چک در نظر گرفته شده.
• اگر مبلغ چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد، حبس از شش ماه تا یک سال متغییر می باشد.
• اگر مبلغ چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد، صادر کننده چک به مدت دو سال از داشتن دسته چک محروم خواهد بود و بسته به تشخیص مراجع ذی صلاح از یک تا دو سال حبس در انتظار او خواهد بود.

 سخن پایانی

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم چک رایج ترین ابزار مبادله در کشور می باشد. متاسفانه عدم آگاهی از مسائل حقوقی پیرامون چک مشکلات زیادی را برای هموطنان ایجاد کرده است. ما در موسسه حقوقی دادخواهان مجد با ارائه خدمات حقوقی رایگان به شما کمک خواهیم کرد تا در دام کلاهبردارنی که به واسطه چک اقدام به کلاهبرداری می کنند نیافتید. برای دریافت مشاوره تخصصی همین امروز با ما تماس بگیرید.