اعاده دادرسی یکی از روش های فوق العاده اعتراض به حکم قطعی دادگاه است.یعنی در پرونده ای حقوقی یا کیفری حکم قطعی صادر شده اما درخواست میشود که پرونده مجددا از نظر ماهوی بررسی شود.با توجه به ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی، امکان درخواست اعاده دادرسی برای مواردی که قضایای آنها قطعی شده است، در پرونده حقوقی وجود دارد. اما اعاده دادرسی تنها در جهاتی که در قانون تعیین شده است، انجام میشود. به‌عنوان مثال، اگر موضوع حکم مورد ادعای طرف خواهان نباشد، حکم بیشتر از خواسته‌های او صادر شده باشد، در مفاد حکم تضادی وجود داشته باشد، احکام متضادی صادر شده باشد، حیله یا تقلبی رخ داده باشد، یا اسناد و مدارک جدیدی کشف شود، در این موارد می‌توان درخواست اعاده دادرسی داد.موارد اعاده دادرسی کیفری نیز در ماده ۴۷۴ آیین دادرسی کیفری مشخص شده است.
اعاده دادرسی یکی از روش‌های برخورد با احکام قضایی می‌باشد که اجازه می‌دهد حکم قضایی مورد اعتراض را مجدداً بررسی کرده و با توجه به جهات اعاده دادرسی، حکم متناسبی صادر شود. اعاده دادرسی به دو شکل حقوقی و کیفری انجام میشود.جهات و موارد اعاده دادرسی را در گفتار های پیشین بررسی کردیم. اما سوالی که بر می‌آید این است که مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی کجاست؟درخواست اعاده دادرسی را باید به کجا ارايه کنیم ؟
در این گفتار ابتدا به بررسی مهلت اعاده دادرسی ، مرجع تقدیم آن و نمونه دادخواست اعاده دادرسی می پردازیم.
مهلت اعاده دادرسی
در قانون آیین دادرسی مدنی، زمان محدودی برای اعاده دادرسی تعیین شده است که بسته به محل اقامت فرد، متفاوت است. برای افراد مقیم در ایران، مهلت برای درخواست اعاده دادرسی بیست روز است، در حالی که برای اشخاص مقیم خارج از کشور، این مهلت به دو ماه افزایش می‌یابد. زمان شروع مهلت برای درخواست اعاده دادرسی برای احکام حضوری از تاریخ ابلاغ حکم آغاز میشود، در حالی که برای احکام غیابی، این مهلت از پایان مهلت واخواهی یا مهلت تجدیدنظر آغاز میشود. در نتیجه، این مدت‌ها برای فرد در ایران و خارج از کشور، فرصتی است تا درخواست اعاده دادرسی خود را اعلام کند و به اعاده بررسی پرونده‌ی خود در دادگاه بپردازد.
همچنین، در صورتی که درخواست‌کننده اعاده دادرسی دلیل موجهی برای تاخیر در تقدیم درخواست اعاده دادرسی داشته باشد، طبق ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی عمل خواهد شد. به عنوان مثال، اگر نامبرده ثابت کند که عدم تقدیم درخواست اعاده دادرسی به دلیل بیماری شدیدی است که او را از حرکت منع میکند یا به دلیل فوت یکی از اعضای خانواده‌اش یا وقوع حوادث قهریه مانند سیل، حریق و زلزله است که باعث میشود ارائه درخواست اعاده دادرسی به دادگاه بدوی یا دادگاه تجدیدنظر غیرممکن شود، باید دلایل موجه خود را همراه با درخواست اعاده دادرسی به دادگاه صادر کننده رای اعلام کند. اما لازم به ذکر است که تمدید مهلت درخواست اعاده دادرسی ممنوع است مگر در مواردی که قانون به طور خاص تعیین کرده باشد (مانند ماده ۴۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی).
مرجع رسیدگی به اعاده دادرسی
قانون آیین دادرسی مدنی مشخص میکند که مرجع اعاده دادرسی، همان دادگاهی است که دربارهٔ دعوا رسیدگی کرده و حکم قطعی را صادر کرده است. به عبارت دیگر، اگر حکم قطعی توسط دادگاه بدوی صادر شده باشد، درخواست اعاده دادرسی باید به همان دادگاه صادر کننده حکم قطعی داده شود. اما، اگر حکم از سوی دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد، درخواست اعاده دادرسی باید به دادگاه تجدیدنظر ارائه شود و این دادگاه، مجدداً دربارهٔ همان دعوا رسیدگی کرده و حکم متناسب را صادر میکند. به عنوان مثال، اگر در یک پرونده حقوقی حکمی از سوی دادگاه بدوی صادر شود و طرفی اعتراض کند، درخواست اعاده دادرسی باید به همان دادگاه بدوی داده شود. اما اگر حکم توسط دادگاه تجدیدنظر صادر شود، درخواست اعاده دادرسی باید به دادگاه تجدیدنظر داده شود و این دادگاه، پرونده را مجددا بررسی کرده و تصمیم نهایی را اعلام میکند.
به عنوان مثال فرض کنید در یک دعوای انحصار وراثت دادگاه بدوی حکم قطعی را صادر کرده است اما بعد از آن یکی از ورثه مدارک جدیدی کشف میکند مبنی بر اینکه وراث دیگر ،قبلا سهم الارث خودرا دریافت کرده اند .این شخص باید درخواست اعاده دادرسی خود را به همان دادگاه بدوی صادر کننده حکم قطعی تقدیم کند.
نمونه دادخواست اعاده دادرسی
خواهان: ……………….. مشخصات خواهان (متقاضی اعاده دادرسی)
خوانده: ………………… مشخصات خوانده (مشخصات محکوم له اولیه)
وکیل یا نماینده قانونی: …………… (در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل نوشته شود)
خواسته یا موضوع و بهای آن: (تقاضای اعاده دادرسی نسبت به حکم قطعی کلاسه ………… موضوع دادنامه شماره …………… و تاخیر اجرای حکم)
دلایل و منضمات دادخواست: ۱. محتویات پرونده کلاسه ………… ۲. نوشته مورخ ………….. ۳. سند مجعول مورخ ………… ۴. دلیل ثبوت جعلیت ۵. حکم پرونده مذکور
شرح دادخواست:
سلام با احترام به استحضار می‌رساند:
در پرونده کلاسه …………….. آن دادگاه محترم به صدور حکم علیه اینجانب مبادرت نموده است .
حکم صادره از سوی دادگاه مستندا به بند دوم ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی (جدید) بیش از خواسته خواهان دعوی ( محکوم له پرونده) مذکور بوده است .
مشاورالیه که اینک خوانده دعوی اعاده دادرسی است، تنظیم سند رسمی انتقال یک دانگ از پلاک ثبتی ……. بخش ……….. را تقاضا نموده که دادگاه محترم نسبت به شش دانگ آن له وی به صدور مبادرت نموده است. از طرفی ادعا در مورد یک دانگ نیز براساس سند مجعول بوده که جعلیت آن وقف مدارک تقدیمی ثابت شده و به استناد بند ۶ ماده فوق لذکر این قسمت نیز از موارد اعاده دادرسی است. اکنون از محضر عالی بدوا صدور قرار قبولی اعاده دادرسی استدعا میشود. صدور قرار تاخیر اجرای حکم حسب ماده ۴۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی تقاضا میشود. در ماهیت دعوی ضمن و رسیدگی به دلایل در صورت احراز صحت ادعا الغا رای صادره و جبران خسارات دادرسی را درخواست دارد. دادخواست اعاده دادرسی به یکی از دادگاه‌های حقوقی ارائه میشود بر همین اساس باید خواهان دادخواست خود را در یکی از دفاتر خدمات قضایی تنظیم و ثبت نماید.
سخن پایانی
هنگامی که یک پرونده در دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد و حکم قطعی صادر میشود، احتمال وجود خطاها و اشتباهات احتمالی وجود دارد که می‌تواند باعث این شود که افراد اعتراض کنند. بنابراین، امکان ارائه دادخواست اعاده دادرسی به عنوان راهی برای بازنگری حکم و اصلاح آن وجود دارد. این اعتراض می‌تواند به صورت دو دسته اصلی حقوقی و کیفری صورت گیرد و بسته به ماهیت پرونده، متفاوت باشد.مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی همان دادگاه صادر کننده حکم قطعی است.
افرادی که تصمیم به اعتراض و ارائه دادخواست اعاده دادرسی دارند، بهتر است از تجربه و تخصص یک مجموعه حرفه‌ای در این زمینه بهره‌مند شوند. زیرا ارائه دادخواست اعاده دادرسی به دلیل پیچیدگی‌های زیادی که دارد، نیازمند آگاهی کامل از مفاد قانونی و فنی است. بهره‌مندی از تجربیات یک مجموعه معتبر می‌تواند به اطمینان از انجام بهترین روند کار کمک کند و به عملکرد موثرتری در رسیدگی به پرونده و اعاده دادرسی منجر شود.
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.
