مال، به صورت کلی به هر نوع دارایی اطلاق میشود که ارزش اقتصادی یا مالی دارد و می‌تواند مورد مالکیت یا استفاده از طرف افراد یا سازمان‌ها قرار گیرد. این اصطلاح به مجموعه‌ای از اموال شامل اموال مادی مانند خانه، خودرو، سهام، و محتوای دارایی‌های مالی مانند پول نقد، حساب‌های بانکی، سرمایه‌گذاری‌ها، و هرگونه منبع اقتصادی یا مالی که ارزش دارد اشاره دارد. در اصطلاح حقوقی، مال نیز به حقوق و دارایی‌های قابل معامله و مالکیتی اشاره دارد که افراد یا شرکت‌ها به آنها مالکیت یا حقوق مالکیت دارند.
یکی از تقسیماتی که قانون آیین دادرسی مدنی برای دعاوی مطرح شده در دادگاه ارائه می‌دهد، تقسیم بندی آنها به دعاوی مالی و غیرمالی است. دعاوی مالی به دعاوی اشاره دارد که در زمینه‌های مالی و مادی مطرح میشود، در حالی که دعاوی غیرمالی مربوط به امور غیرمالی هستند. در قانون نیز به صراحت به این دو نوع دعوا اشاره شده است. تفکیک دعاوی به دعاوی مالی و غیرمالی اهمیت بسیاری دارد.
از این رو در این گفتار میخواهیم به بررسی دعاوی مالی و غیرمالی،تفاوت آنها و أنواع هرکدام بپردازیم.
دعاوی مالی
حقوق مالی به حقوقی اشاره دارد که اجرای آن منجر به ایجاد منافع مالی غیرمستقیم برای صاحب آن میشود و قابل ارزیابی است. به عنوان مثال، حقوق مالکیت بر یک خانه یا حقوق مالکیت بر یک خودرو، که برای مالکان خود ارزش مالی دارند. بنابراین، در همه اختلافات و مواردی که حقوقی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و ارتباطشان با مال باشد، به آنها به عنوان دعاوی مالی اشاره میشود. همچنین، هرگونه دعاوی مربوط به فسخ و بطلان قراردادها یا ابطال سند مربوط به یک حق مالی نیز جزو دعاوی مالی محسوب می‌شوند.
در واقع، در دعاوی مالی، یک اثر یا حقوق مالی برای افراد ایجاد میشود و به همین دلیل قابلیت انتقال، اسقاط و انتقال دارند. اما در مقابل، در دعاوی غیرمالی، هدف اصلی آنها رفع نیازهای عاطفی و اخلاقی فرد است و به همین دلیل امکان انتقال و انتقال آنها وجود ندارد.
دعاوی غیرمالی
با توجه به اینکه حقی که در مورد آن دعوا مطرح شده است ممکن است حقوق غیر مالی باشد، دعوا نیز به طور طبیعی غیر مالی خواهد بود. به عنوان مثال، در مواردی مانند نسب، ولایت، طلاق،زوجیت و غیره. طبق مقررات قانونی آیین دادرسی مدنی، دعاوی غیر مالی به دو دسته دعاوی غیر مالی ذاتی و دعاوی غیر مالی اعتباری تقسیم می‌شوند. دعاوی غیر مالی ذاتی آن دعاوی هستند که حق مطالبه شده شامل حقوق غیر مالی مانند حق طلاق یا حق زوجیت است. اما دعاوی غیر مالی اعتباری به دعاوی اطلاق میشود که أساسا مالی هستند؛ با این حال، به دلایلی، قانونگذار آنها را در دسته دعاوی غیر مالی قرار داده است. به عنوان مثال، دعاوی مربوط به مزاحمت، دعاوی ممانعت از حق و تصرف عدوانی در مال غیر منقول.
انواع دعاوی مالی
دعاوی مالی از قرار زیرند:
- دعوای تقسیم و دعاوی اعتراض به فروش ملک مشاع
- الزام به تنظیم سند رسمی ساختمان، ماشین و اتومبیل
- هر گونه ابطال سند مالکیت
- الزام به تحویل مبیع
- استرداد مبیع
- خلع ید
- اثبات مالکیت
- استرداد ثمن
- مطالبه وجه التزام مندرج در قرارداد
- الزام به ایفای تعهد راجع به معاملات و قراردادها
- اخذ به شفعه و حق فسخ در دعاوی مالی مطالبه وجه چک سفته برات و اسناد عادی
- مطالبه خسارت
- تاخیر تادیه
- در صورت اختلاف در مالکیت
- استرداد لاشه چک و سفته و برات
- دعوای مطالبه طلب
- مطالبه اشیایی که دارای بهای معین است
- الزام به فروش ترکه
- فک رهن
- مطالبه سهم الارث به طرفیت احد از وراث یا فرد ثالث که سهم الارث خواهان نزد اوست
- استرداد شیربها
- استرداد جهیزیه
- مطالبه مهریه
- مطالبه نفقه
- دعوای الزام به تنظیم سند رسمی
- مطالبه سرقفلی
- مطالبه نفقه معوقه
- مطالبه اجور معوقه
انواع دعاوی غیرمالی
دعاوی غیرمالی از قرارزیرند:
- بطلان تقسیم مال مشاع به شرط عدم اختلاف در مالکیت
- ابطال سند وکالتنامه
- استرداد اسناد و مدارک غیر مالی و اشیایی که بهای معین ندارند
- دعوای افراز تقسیم و فروش مال مشاع در صورت عدم اختلاف در مالکیت یا شکایت فروش مال غیر با قولنامه جرم
- ابطال رای داور
- بطلان تعهدات در صورتی که موضوع تعهد مال نباشد.
- دعوای اعاده اعتبار ورشکسته
- دعوای ورشکستگی
- دعوای تصرف عدوانی
- دعوای رفع مزاحمت
- دعوای ممانعت از حق
- نصب قیم
- عزل قیم
- نصب امین برای غایب مفقود الاثر
- ضم امین
- اعسار مهریه
- صدور حکم موت فرضی
- مهروموم ترکه
- تحریر ترکه
- درخواست برداشتن مهروموم
- درخواست تصفیه ترکه
- بطلان تقسیم ترکه
- صدور حکم حجر
- تعیین تاریخ حجر
- اخراج ثلث از ماترک
- الزام به فروش ترکه
- سلب حضانت از ابوین
- دعوای تولیت
- گواهی رشد
- تقسیم ترکه ( مگر در صورت عدم اختلاف در مالکیت )
- انحصار وراثت
- تنفیذ وصیت نامه
- اجازه ملاقات با فرزند مشترک بعد از طلاق
- ازدواج مجدد
- الزام به تنظیم سند رسمی ازدواج
- الزام به ثبت واقعه طلاق
- صدور حکم طلاق
- گواهی عدم امکان سازش
- الزام به تمکین
- حضانت
- الزام به ثبت واقعه رجوع
- انکار زوجیت
- تجویز انتقال منافع مورد اجاره
- دعوای عُسْر و حَرَج
- الزام به تعمیرات اساسی مورد اجاره
- بطلان اجاره
- تعدیل اجاره بها
- اثبات نسب
- گرفتن حکم تخلیه
- ابطال شناسنامه
- دعوای ابوت
- دعوای بنوت
- تغییر نام از طریق دادگاه
- تطبیق جنسیت
- تصحیح شناسنامه
- اصلاح تاریخ فوت در گواهی فوت
- تعدیل مهریه
تفاوت دعاوی مالی و غیرمالی
همانطور که اشاره شد، دعاوی مالی و غیرمالی از نظر ماهیت و خصوصیات متفاوتی برخوردارند. این تفاوتها می‌تواند تأثیراتی اساسی داشته باشد؛ از جمله تجدید نظر خواهی و هزینه دادرسی متفاوت آنها که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم
تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی:
مطابق با ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی هرگونه احکام صادره در دعاوی مالی و غیرمالی قابل تجدیدنظرخواهی هستند. اما لازم به ذکر است که در دعاوی مالی تنها مواردی که ارزشی بالای 3 میلیون ریال باشند، قابلیت تجدیدنظرخواهی هستند. بر طبق بند (ج) ماده 331 احکامی مربوط به متفر دعوی تنها در صورتی قابلیت تجدیدنظر خواهی دارند که احکام به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد.
همچنین مطابق با ماده 364 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که ارزش مالی بیش از 2 میلیون ریال باشد قابل فرجام خواهی میباشد. همچنین نکته مهم دیگر مواردی مانند نکاح و فسخ آن، نسب، حجر، طلاق، ثلث، وقف، حبس و تولیت قابلیت فرجام خواهی دارند.
هزینه دادرسی:
دعاوی حقوقی به طور کلی دارای دو دسته مالی و غیرمالی هستند. نکته مهم در رابطه با هزینه دعاوی مالی و غیرمالی ثابت و متغیر بودن هزینه ها می باشد زیرا هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی ثابت بوده اما هزینه دادرسی دعاوی مالی غیر ثابت به تقویم خواسته بستگی دارد. اما افرادی که برای دادرسی مراجعه می‌کنند باید ابتدا هزینه دادرسی را پرداخت نموده و بعد از ابطال تمبر دادرسی اوراق و زمان را با اصل برابر نمایند.
هزینه دادرسی در دعاوی ملکی در مراحل ابتدایی 3 و نیم درصد ارزش خواسته، در مراحل تجدید نظر و واخواهی 4 و نیم درصد و در مراحل فرجام خواهی اعاده دادرسی حدود 5 و نیم درصد ارزش خواسته از افراد دریافت میشود.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی دقیق دعاوی مالی و غیرمالی به تفکیک پرداختیم. برای اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی، به کارشناسان حقوقی ما مراجعه فرمایید. آنها با دانش و تجربه خود، بهترین راهنمایی را در امور حقوقی برای شما ارائه خواهند کرد.برای دریافت مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.
سوالات متداول
دعاوی مالی به اختلافاتی اطلاق میشود که به دارایی‌های مالی و مادی مربوط است، در حالی که دعاوی غیرمالی به امور غیرمالی مانند نسب، ولایت، طلاق و غیره اشاره دارد.
مثال: دعوای مربوط به مطالبه مهریه یک دعوای مالی است، در حالی که دعوای مربوط به طلاق یک دعوای غیرمالی است.
حقوق مالی به حقوقی اطلاق میشود که اجرای آن منجر به ایجاد منافع مالی غیرمستقیم برای صاحب آن میشود و قابل ارزیابی است.
مثال: حقوق مالکیت بر یک خانه یا حقوق مالکیت بر یک خودرو که برای مالکان خود ارزش مالی دارند.
دعاوی غیرمالی ذاتی به دعاوی اطلاق میشود که حق مطالبه شده شامل حقوق غیرمالی مانند حق طلاق یا حق زوجیت است.
مثال:دعوای مربوط به صدور حکم طلاق یک دعوای غیرمالی ذاتی است.
دعاوی غیرمالی اعتباری به دعاوی اطلاق میشود که أساسا مالی هستند؛ با این حال، به دلایلی، قانونگذار آنها را در دسته دعاوی غیرمالی قرار داده است.
مثال: دعوای مربوط به مزاحمت که به رغم مالی بودن، به عنوان دعوای غیرمالی در نظر گرفته میشود
مطابق با ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی، هرگونه احکام صادره در دعاوی مالی و غیرمالی قابل تجدیدنظرخواهی هستند. اما در دعاوی مالی تنها مواردی که ارزشی بالای 3 میلیون ریال باشند، قابلیت تجدیدنظرخواهی دارند.
مثال: اگر حکم دادگاه در یک دعوای مطالبه بدهی کمتر از 3 میلیون ریال باشد، نمی‌توان آن را تجدیدنظرخواهی کرد.
هزینه دادرسی دعاوی مالی غیر ثابت به تقویم خواسته بستگی دارد و در مراحل ابتدایی 3 و نیم درصد ارزش خواسته، در مراحل تجدید نظر و واخواهی 4 و نیم درصد و در مراحل فرجام خواهی اعاده دادرسی حدود 5 و نیم درصد ارزش خواسته از افراد دریافت میشود.
مثال: اگر ارزش خواسته شما در یک دعوای ملکی 100 میلیون تومان باشد، هزینه دادرسی در مرحله ابتدایی 3 و نیم میلیون تومان خواهد بود.
تفکیک دعاوی به مالی و غیرمالی اهمیت دارد زیرا تأثیرات متفاوتی از جمله تجدید نظر خواهی و هزینه دادرسی دارند.
مثال: هزینه دادرسی برای دعاوی مالی براساس ارزش خواسته محاسبه میشود، در حالی که برای دعاوی غیرمالی هزینه ثابت است.
مطابق با ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی، هرگونه احکام صادره در دعاوی غیرمالی قابل تجدیدنظرخواهی هستند.
مثال: اگر حکم دادگاه در مورد حضانت فرزند صادر شود، می‌توان آن را تجدیدنظرخواهی کرد.
هزینه دادرسی دعاوی مالی به تقویم خواسته بستگی دارد، به این معنا که بر اساس ارزش مالی مورد دعوا محاسبه میشود.
مثال: اگر دعوای شما برای مطالبه 50 میلیون تومان باشد، هزینه دادرسی بر اساس درصدی از این مبلغ محاسبه میشود.
