یکی از مهمترین ارکان حقوق، عقود و قرارداد ها میباشند. اگر به دادگاه ها و مراکز قضایی مراجعه کنید، متوجه میشوید که بسیاری از کلاهبرداری‌ها و پرونده ها مربوط به عدم تنظیم صحیح قرارداد ها و عقود میباشد. به همین سبب، گروه وکلای موسسه حقوقی دادخواهان مجد، در مقالات متعدد به بررسی انواع قرارداد ها، قراردادهای بانکی و عقد های مختلف پرداخته اند. عقد ودیعه، یکی از عقود معین میباشد که در این مقاله به بررسی کامل آن خواهیم پرداخت.
در پایان این مقاله نیز نمونه عقد ودیعه به صورت PDF در اختیار شما بزرگواران قرار میگیرد تا به صورت کامل با مفاد این عقد آشنا شوید. شایان ذکر است که هر عقد و قراردادی شرایط مختص خود را دارد و نمیتوان برای همه قرارداد های یک نسخه پیچید. لذا همواره توصیه کرده ایم که با یک وکیل حرفه ای قبل از تنظیم قرارداد های خود مشورت نمایید.
❇️ جهت تنظیم قرارداد خود توسط وکیل حرفه ای کلیک کنید! ❇️
عقد ودیعه چیست؟
عقد ودیعه در اصل یک نوع قرارداد جهت امانت مال است. طبق ماده 607 قانون مدنی، عقد ودیعه،عقدی است که در آن شخصی مال منقول یا غیر منقول خود را در اختیار شخص دیگر قرار میدهد تا به صورت مجانی از آن نگهداری نماید. نکته قابل توجه در این عقد این است که هزینه های مربوط به نگهداری مال بر عده مالک اصلی میباشد و شخص امین طبق قانون نباید هزینه ای برای امانت داری خود بگیرد. اگر امین بابت امانت داری خود هزینه ای دریافت نماید، عقد از حالت ودیعه خارج شده و ذیل عقود نا معین ماده 10 قانون مدنی تعریف میشود.
طرفین عقد ودیعه
طبق ماده 607 قانون مدنی، در قرارداد ودیعه شخصی که مال خود را به امانت میگذارد، مودع و شخصی که امانت را میپذیرد مستودع یا امین نام دارد. در واقع طرفین قرارداد ودیعه به شرح زیر میباشد:
- مودع: امانت گذار
- مستودع: امین یا کسی که وظیفه نگهداری از مال مودع را بر عهده دارد
به عنوان مثال، فردی قبل از سفر، خانه خود را طبق عقد عاریه به همسایه میسپارد. در این حالت صاحب خانه مودع و همسایه مستودع یا امین میباشد. بعضا اینگونه موارد میتواند به دعاوی ملکی از قبیل تصرف عدوانی منجر شود که پرداختن به آنها در این بحث نمیگنجد.
شرایط و اوصاف عقد ودیعه
از آنجایی که این عقد یکی از عقود معین در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران میباشد، شرایطی حاکم بر این عقد است که توجه به آنها ضروری میباشد. در این بخش، به بررسی برخی از شرایط مهم عقد ودیعه خواهیم پرداخت.
- عقد ودیعه یک عقد معین است، به این معنا که در قانون عنوان و شرایط مشخصی برای آن وجود دارد.
- ودیعه یک عقد جایز است؛ جایز بودن عقد به این معناست که هر یک از طرفین قرارداد هر زمانی که اراده کنند میتوانند به صورت یک طرفه از عقد خارج شوند مگر آنکه شرایطی در ضمن قرارداد تعیین شده باشد.
- ودیعه یک عقد مجانی است؛ در قرارداد ودیعه امین یا مستودع نباید برای عمل خود هزینه ای دریافت کند. در صورت دریافت هزینه، عقد دیگر یک عقد ودیعه نیست و همانطور که پیش تر نیز گفته شد، در ذیل عقود نامعین ماده 10 قانون مدنی تعریف میشود.
- در عقد ودیعه رضایت امین شرط است؛ در صورتی که امین راضی به نگهداری و مراقبت از مال مودع نباشد، عقد ودیعه جاری نخواهد شد. فلذا قرارداد ودیعه مشروط به رضایت مستودع یا امین میباشد
💡 بیشتر بخوانید: همه چیز راجع به عقد لازم و جایز 💡
انحلال عقد ودیعه
همانطور که گفته شد، این عقد یک عقد جایز است؛ بنابراین مانند تمام عقود جایز، در صورت فوت یا جنون هر یک از طرفین، عقد منحل میشود. همچنین اگر مدت زمان معین شده در عقد تمام شود، عقد فاقد اعتبار میشود. همچنین طبق تعریف عقد جایز، هر یک از طرفین حق دارند از قرارداد خارج شوند مگر اینکه در قرارداد شرایط فسخ تعیین شده باشد.
تعهدات امین در عقد ودیعه
در قرارداد ودیعه، امین یا همان مستودع دو تعهد دارد که در این بخش به بررسی هر یک خواهیم پرداخت.
1. تعهد امین به نگهداری از مال امانت
تعهد اول مستودع این است که از مال امانت به بهترین نحو محافظت نماید تا آسیبی به آن وارد نشود. اما اگر به هر دلیلی آسیبی به مال امانتی وارد شود، امین موظف به جبران خسارت نخواهد بود مگر آنکه مودع یا مالک بتواند ثابت کند که امین مقصر خسارت وارده به مال بوده است.
2. تعهد امین نسبت به استرداد مال امانت
امین موظف است با اراده مالک و یا اتمام زمان عقد، مال را به مودع مسترد نماید. اما اگر به هر دلیلی نتواند این کار را انجام دهد باید اثبات کند که عدم استرداد مال امانتی خارج از اراده ایشان بوده. در غیر این صورت مستودع یا امین موظف به جبران خسارت وارده بر مودع یا مالک خواهد بود.
سوال1: در صورت فوت امین، تکلیف قرارداد ودیعه چه میشود؟
پاسخ: از آنجایی که عقد ودیعه یک عقد جایز است، با فوت هر یک از طرفین عقد باطل خواهد شد. همچنین اگر پس از فوت امین، وراث به مال امانتی آسیبی وارد نمایند موظف به جبران خسارت خواهند بود، حتی اگر از امانتی بودن مال مطلع نباشند.
سوال 2: در چه صورتی عقد ودیعه تابع احکام عقد عاریه میگردد؟
پاسخ: امین حق انتفاع از مال را ندارد مگر در صورت اذن و اگر انتفاع محدود نباشد حفاظت جنبه فرعی یافته و احکام عاریه حکم بر عقد میشود.
💡 بیشتر بدانید: عقد عاریه چیست؟ 💡
اثر تعدی و تفریط در عقد ودیعه چیست؟
هرچند که تعدی و تفریط امین موجب فسخ عقد نمیشود، اما ید امانی ایشان به ید ضمانی تبدیل میکند. همچنین اگر امین تعدی و تفریط را متوقف کند و بعد از توقف تعدی و تفریط مال تلف شود، امین ضامن جبران خسارت است. هر چند که در این مورد برخی معتقدند چون مال بعد از توقف تعدی و تفریط تلف شده است، ارتباطی به امین ندارد و ایشان ضامن نخواهد بود.
دانلود رایگان نمونه PDF عقد ودیعه
همانطور که در ابتدای متن گفتیم، نمونه PDF عقد ودیعه به صورت رایگان در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است.
تذکر: نمونه عقد تدوین شده توسط گروه وکلای موسسه حقوقی دادخواهان مجد ایرانیان، صرفا یک نمونه کلی میباشد. لذا توصیه میکنیم قبل از تنظیم قرارداد های خود حتما با یک وکیل حرفه ای مشورت نمایید تا از پیش آمدن دعاوی مختلف حقوقی جلوگیری نمایید.
وکیل برای تنظیم عقد ودیعه
جهت ثبت درخواست تنظیم قرارداد ودیعه میتوانید از فرم موجود در همین صفحه استفاده نمایید و یا به فرم درخواست مشاوره رایگان مراجعه فرمایید. همچنین میتواند با شماره های موجود در صفحه ” تماس با ما” در ارتباط باشید.
