خیانت در امانت یکی از جرائم کیفری پر تکرار در مراجع قضایی کشور میباشد. این جرم میتواند در مضوعات مختلف مانند موضوعات ملکی، پولی و بانکی، روابط اجتماعی و… رخ دهد. با توجه به گستردگی وقوع این جرم تصمیم گرفتیم در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این جرم بپردازیم. به طور خلاصه هرگونه سوء استفاده یا آسیب زدن به مال امانتی توسط امین، خیانت در امانت محسوب میشود.
خیانت در امانت یک عمل بسیار ناشایست و غیر اخلاقی میباشد که انجام آن باعث از بین رفتن اعتماد در جامعه میشود. در قوانین جمهوری اسلامی ایران، خیانت در امانت به عنوان یک جرم کیفری شناخته میشود که بسته به نوع آن مجازات‌های مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است. این جرم از جمله جرائمی است که آن را میتوان در دعاوی مختلفی ماننده دعاوی ملکی، دعاوی پولی و بانکی و… دسته بندی کرد.
⚖️ وکیل جرم خیانت در امانت ⚖️
تعریف جرم خیانت در امانت
موجب ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، اگر شخص امانت‌دار اقداماتی نظیر استعمال، تلف نمودن، تصاحب یا مفقود نمودن اموال منقول و غیر منقول یا هر سند دیگری که قرار بود به صاحب اصلی بازگردانده شود، انجام دهد، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است و طبق قانون، شخص متلف یا متصاحب به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
به زبان عامیانه، خیانت در امانت به معنای نقض اعتماد و رعایت نکردن تعهداتی است که شخص امین به شخصی یا سازمان مشخصی در زمینه حفظ اموال، اسناد، اطلاعات و یا هر نوع امانت میدهد. این عمل منجر به ایجاد عدم اعتماد در جامعه میشود. در بسیاری از موارد، این جرم میتواند منجر آسیب مالی به افراد شود. برای درک بهتر موضوع به مثال‌های زیر توجه فرمایید.
- استفاده از اطلاعات شخصی بیماران یک مرکز پزشکی به صورت غیرقانونی و بدون رضایت آنها
- سوء استفاده از منابع مالی یک شرکت توسط یک کارمند مسئول مالی
- انتشار اسناد محرمانه یک شرکت توسط یک کارمند
ارکان جرم خیانت به امانت
با مفهوم این جرم آشنا شدیم؛ اما برای اثبات آن در دادگاه باید ارکان زیر وجود داشته باشد. در واقع ارکان زیر شرایط تحقق این جرم میباشند:
- وجود امانت: در ابتدا باید ثابت شود که امانتی وجود داشته است و شخص مجرم در قبال آن وظایفی را داشته است.
- عمل بر خلاف وظیفه: در صورتی که امین تعهدات خود را به صورت کامل انجام ندهد و موجب خسارت به امانت گذار شود، مجرم است.
- ایجاد خسارت: باید ثابت شود که مجرم با سوء استفاده و یا عمل نکردن به وظیفه خود در قبال امانت، به سایرین خسارت وارد کرده است. این خسارت میتواند مالی یا غیر مالی باشد.
- وجود تعمد: باید اثبات شود که عمل مجرم آگاهانه بوده است.
به عنوان مثال فرض کنید یک پیمانکار به عنوان ضمانت، سفته ای (سفته حسن انجام کار) را در اختیار کارفرما قرارداده است. هدف از این ضمانت این است که پیمانکار پروژه را با شرایط مندرج در قرارداد در موعد مقرر با اتمام برساند. حال اگر پیمانکار پروژه را با شرایط مذکور با اتمام رساند اما کارفرما نسبت به وصول سفته اقدام کرد، این عمل جرم محسوب میشود.
نکته: در این جرم هر 4 شرط فوق باید همزمان اثبات شود؛ در غیر این صورت جرم محقق نشده است.
انواع خیانت در امانت
خیانت در امانت انواع مختلفی دارد که قانون برای هر کدام احکام جداگانه‌ای در نظر گرفته است. در این بخش به صورت کلی به بررسی هریک از آنها خواهیم پرداخت.
- خیانت در امانت مالی: این نوع خیانت به معنای استفاده از مال یا دارایی‌های امانت گذار به برای تحقق منافع شخصی است.
- خیانت در امانت املاک: در این حالت، ممکن است مجرم از ملکی که در اختیار او امانت است به نفع خود استفاده کند و یا آن را به دیگری انتقال دهد. به عنوان مثال تصرف عدوانی میتواند یک نمونه از این جرم باشد.
- خیانت به امانت بانکی: این نوع خیانت به معنای استفاده از اموال متعلق به بانک است. به عنوان مثال، کارمند بانکی که از اطلاعات حساب مشتریان برای منافع شخصی استفاده کند، مجرم است.
- خیانت در امانت اطلاعات: در این نوع خیانت، شخص موکل به حفظ اطلاعات محرمانه، اطلاعات را به شخص دیگر منتقل می‌کند یا از آنها برای منافع شخصی سوء استفاده می‌کند.
- خیانت به امانت کار: در این نوع خیانت، گستردگی بسیار زیادی وجود دارد. به عنوان مثال اگر کارمند اطلاعات مشتریان شرکت را به رقبا بفروشد مجرم شناخته خواهد شد.
- خیانت در امانت قراردادی: در صورتی که یکی از طرفین قرارداد برای منافع شخصی، مفاد قرارداد را به درستی اجرا نکند، میتواند به عنوان مجرم شناخته شود.
- خیانت به امانت دولتی: در این نوع خیانت، کارمندان و مقامات دولتی برای تحقق منافع شخصی خود، به جای انجام وظایف ، اقدام به مصرف و مالکیت دارایی‌های دولتی می‌کنند.
موارد مذکور فقط گوشه ای از انواع جرم خیانت به امانت میباشد. گستردگی این جرم بسیار بیشتر از موارد ذکر شده میباشد که اشاره به تمامی آنها خارج از این بحث میباشد.
💡 بیشتر بخوانید: تصرف عدوانی چیست؟ 💡
رد مال
رد مال در این جرم به معنای بازگرداندن اموال مصادره شده یا آسیب دیده به مالکان آنها است. به عنوان مثال، اگر یک کارمند دولتی به هر دلیلی از جمله دریافت رشوه (ارتشا)، بخشی از اموال دولتی را به نفع خودش یا دیگران به صورت غیرقانونی به دست بیاورد، مرتکب جرم خیانت به امانت شده است و باید اموال بدست آمده را به دولت بازگرداند. شایان ذکر است بعضا رد مال تاثیری در کاهش مجازات ندارد.
مجازات خیانت به امانت
مجازات این جرم بسته به شدت خیانت، نوع امانت و میزان خسارت وارده به دیگران متفاوت است. در قانون مجازات اسلامی ایران، جرم خیانت امین به امانت با مجازات حبس و جزایات مالی متفاوتی همراه است. مجازات این جرم بسته به شدت جرم و دیگر شرایط از شش ماه تا سه سال حبس است. البته طبق قانون کاهش مجازات سال 99 به سه ماه تا یکسال و نیم تعدیل شده. همچنین مجازات‌های مالی تا حداکثر ۱۰۰ میلیون تومان در پی داشته باشد.
در ادامه به برخی مجازات‌های این جرم اشاره خواهد شد:
- زندان: مجازات اصلی این جرم زندان است. زمان محکومیت به زندان بستگی به نوع خیانت و میزان آسیب وارده به صاحب امانت دارد. در مواردی که جرم باعث ضرر جدی به صاحب امانت شود، مجازات زندان ممکن است تا یک سال و نیم سال یا بیشتر نیز باشد.
- جریمه: بعضا قانون علاوه بر زندان، جریمه نیز به عنوان مجازاتی برای این جرم در نظر میگیرد. میزان جریمه بستگی به نوع خیانت و میزان آسیب وارده به صاحب امانت دارد.
- تلافی خسارت: در برخی موارد، مجرم موظف است خسارت وارده به صاحب امانت را تحمل کند و برای بازگشت مال یا اموال پس از خیانت، به صورت تعیینی یا نقدی پرداخت کند.
- عزل از سمت وظیفه: اگر شخصی که در حال انجام وظیفه امانت داری است، در انجام وظیفه خود خیانت کند، ممکن است از سمت وظیفه عزل شود و حقوق و مزایای مربوط به وظیفه خود را از دست بدهد.
- انحلال ازدواج: در صورتی که این جرم در حوزه ازدواج باشد، طرف آسیب دیده میتواند درخواست طلاق را به دادگاه ارائه نماید.
مدارک لازم جهت شکایت
- مدارک هویتی شاکی
- اثبات مالکیت مال امانی
- رسید مالی که امانت داده‌اید و خواستار بازگرداندن آن هستید. ( هنگام امانت دادن مال باید رسید بگیریم از امین)
- تنظیم شکایت و اظهارنامه
- شهودی که جهت اثبات جرم باید ارائه شود
- هر مستند دیگری که بتواند در دادگاه به حقانیت شما کمک کند
وکیل حرفه ای
در صورتی که به دنبال وکیل حرفه‌ای و با تجربه در زمینه خیانت در امانت هستید، موسسه حقوقی دادخواهان مجد آماده ارائه خدمت به شما میباشد. تیم وکلای با تجربه و متخصص ما در حوزه جرائم خیانت در امانت در تلاش هستند تا از حقوق شما در مراجع قضایی دفاع کنند.
برای دریافت مشاوره حقوقی با وکیل با شماره 09107898002 تماس بگیرید. همچنین میتوانید از طریق فرم درخواست مشاوره با ما در ارتباط باشد.
