شاید برای شما هم سوال باشد که تفاوت کمیسیون ماده ۱۰۰ و کمیسیون ماده۷۷ شامل چه چیزهایی است؟ قانون شهرداری‌ها در ایران از جمله مهم‌ترین قوانین برای نظم‌دهی به امور شهری است. این قانون شامل مواد مختلفی است که دو ماده کلیدی آن، یعنی ماده ۱۰۰ و ماده ۷۷، هر یک به مواردی خاص در حوزه شهری پرداخته‌اند. هر دو کمیسیون ماده ۱۰۰ و ۷۷ به عنوان مراجع شبه قضایی به رسیدگی به تخلفات و اختلافات مرتبط با شهرداری‌ها می‌پردازند، اما تفاوت‌های اساسی در صلاحیت، ترکیب اعضا، رویه‌های رسیدگی و ضمانت اجرای آرای این کمیسیون‌ها وجود دارد که در این مقاله به طور جامع بررسی خواهند شد.
۱. صلاحیت موضوعی کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و ۷۷
اولین و مهم‌ترین تفاوت میان کمیسیون ماده ۱۰۰ و کمیسیون ماده ۷۷، موضوع رسیدگی آن‌ها است.
کمیسیون ماده ۱۰۰، مرجع تخصصی رسیدگی به تخلفات ساختمانی است. تخلفات ساختمانی شامل ساخت‌وساز بدون پروانه، اضافه بنا، تغییر کاربری غیرمجاز، عدم رعایت اصول فنی و بهداشتی و حتی تجاوز به معابر عمومی می‌شود. این کمیسیون به تخلفات مربوط به هرگونه ساخت‌وساز در محدوده شهرها و حریم آن‌ها پرداخته و براساس موارد قانونی مشخص، جریمه یا احکام تخریب بنا صادر می‌کند.
در مقابل، کمیسیون ماده ۷۷ به اختلافات مالی میان مودیان (شهروندان) و شهرداری‌ها رسیدگی می‌کند. این اختلافات عمدتاً شامل عوارض شهری و بهای خدمات عمومی مانند جمع‌آوری زباله، عوارض نوسازی، پسماند، و بهای خدمات مانند آب، برق، گاز و تلفن است. بنابراین، وظیفه اصلی کمیسیون ماده ۷۷، حل‌وفصل اختلافات مالی است که میان شهروندان و شهرداری‌ها بر سر نحوه محاسبه یا پرداخت عوارض و خدمات شهری به وجود می‌آید.
۲. ترکیب اعضای کمیسیون‌ها
یکی دیگر از تفاوت‌های کمیسیون ماده ۱۰۰ با کمیسیون ماده ۷۷ مربوط به ترکیب اعضای این دو کمیسیون است.
در کمیسیون ماده ۱۰۰، اعضا شامل نماینده وزارت کشور، نماینده دادگستری و یک عضو از انجمن شهر هستند. در این کمیسیون، نماینده شهرداری حضور دارد اما حق رأی ندارد و تنها برای ارائه توضیحات و دفاع از مواضع شهرداری در جلسه حضور می‌یابد.
از سوی دیگر، کمیسیون ماده ۷۷ از نماینده وزارت کشور، نماینده دادگستری و نماینده شورای اسلامی شهر تشکیل شده است. در این کمیسیون، نماینده شهرداری حضور ندارد و ترکیب اعضا بیشتر متمرکز بر بررسی جنبه‌های مالی و حقوقی اختلافات است.
۳. رویه رسیدگی در کمیسیون‌ها
رویه رسیدگی به پرونده‌ها در این دو کمیسیون نیز تفاوت‌های مهمی دارد.
در کمیسیون ماده ۱۰۰، پس از گزارش تخلف توسط ماموران شهرداری، اخطاریه‌ای به مالک یا ذی‌نفع ارسال می‌شود. اگر در مهلت مقرر رفع تخلف صورت نگیرد، پرونده به کمیسیون ارسال می‌شود. کمیسیون پس از بررسی مستندات، مدارک و حتی بازدید از محل تخلف، به بررسی و صدور رأی می‌پردازد. آرای این کمیسیون شامل جریمه نقدی یا دستور به تخریب بنا است. در صورت اعتراض مالک، پرونده مجدداً توسط کمیسیون تجدید نظر بررسی می‌شود.
اما در کمیسیون ماده ۷۷، رویه رسیدگی عمدتاً مبتنی بر بررسی اسناد مالی، قبوض و فیش‌های پرداختی است. برخلاف کمیسیون ماده ۱۰۰، در این کمیسیون بازدید از محل تخلف صورت نمی‌گیرد و تصمیم‌گیری تنها بر اساس مستندات مالی ارائه شده از سوی طرفین انجام می‌شود. آرای این کمیسیون قطعی بوده و قابلیت اعتراض مجدد در کمیسیون دیگری را ندارد.
۴. ضمانت اجرا و نحوه اعتراض
یکی دیگر از تفاوت‌های کلیدی کمیسیون ماده ۱۰۰ با کمیسیون ماده ۷۷، نحوه ضمانت اجرا و اعتراض به آرای این کمیسیون‌ها است.
آرای کمیسیون ماده ۱۰۰ در صورت عدم اعتراض، لازم‌الاجرا بوده و شهرداری می‌تواند آن‌ها را اجرا کند. اگر مالک به رأی اعتراض داشته باشد، باید ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اعتراض خود را ثبت کند و پرونده در کمیسیون تجدید نظر بررسی می‌شود. در برخی موارد نیز امکان اعتراض به رای کمیسیون ماده ۱۰۰ در دیوان عدالت اداری وجود دارد.
در مقابل، آرای کمیسیون ماده ۷۷ قطعی و لازم‌الاجرا هستند و اگر یکی از طرفین به رأی اعتراض داشته باشد، تنها مرجع اعتراض دیوان عدالت اداری خواهد بود. در این حالت، دیوان می‌تواند رأی را تایید، اصلاح یا نقض کند.
۵. تفاوت در ضمانت اجراهای جریمه
در کمیسیون ماده ۱۰۰، پرداخت جریمه‌ای که در رای کمیسیون مشخص می‌شود، باید در مهلت تعیین‌شده انجام شود. عدم پرداخت در موعد مقرر ممکن است به تخریب بنا یا افزایش جریمه ختم شود. اما در کمیسیون ماده ۷۷، جریمه دیرکرد در پرداخت عوارض وجود دارد. در صورتی که عوارض مالی به موقع پرداخت نشود، مودی مشمول جریمه دیرکرد خواهد شد.
اهمیت مشاوره حقوقی در اختلافات
چه در پرونده‌های مربوط به تخلفات ساختمانی و چه در اختلافات مالی، مشاوره با وکیل متخصص در امور حقوق شهری و شهرداری‌ها بسیار مهم است. حضور وکیل آگاه در جلسه‌های کمیسیون ماده ۱۰۰ و ۷۷ می‌تواند از مشکلات و ضررهای احتمالی جلوگیری کند. به‌خصوص در مواردی که نیاز به ارائه مستندات و دفاعیات پیچیده حقوقی است، وکلای متخصص می‌توانند نقش حیاتی ایفا کنند.
نتیجه‌گیری
کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و ماده ۷۷ در قانون شهرداری‌ها هر یک به حل‌وفصل اختلافات مهمی پرداخته و از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. آشنایی با صلاحیت‌ها، ترکیب اعضا و نحوه رسیدگی این کمیسیون‌ها به شهروندان و مالکان کمک می‌کند تا در صورت بروز تخلف یا اختلاف، به درستی مسیر قانونی را طی کنند و از حقوق خود دفاع کنند.
