هرآنچه باید درباره روش ها و دستورالعمل های وصول چک بدانید

 چک یک سند مالی لازم الاجرا و یکی از شایع ترین اسناد تجاری در معاملات است. در واقع چک سند انتقال و وسیله مبادله پول است. متاسفانه عده زیادی از افراد که از چک استفاده می کنند، از مسائل حقوقی و بانکی مرتبط با چک اطلاعات لازم را ندارند به همین سبب اغلب درگیر مشکلات و خسارات ناشی از آن می شوند. به دلیل اهمیت زیاد این موضوع تصمیم گرفتیم مقاله ای جامع درباره روش ها و دستورالعمل های وصول چک بنویسیم. اگر شما هم درگیر مشکلاتی از قبیل وصول چک هستید توصیه می کنم حتما با وکیل پولی بانکی مشورت کنید.

نکات مهم تنظیم چک

سعی کنید اصول زیر را چه در چک هایی که صادر می کنید و چه در چک هایی که دریافت می کنید رعایت کنید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. حتما خودتان متن چک را بنویسید و از خودکار شخصی خودتان استفاده کنید. پیش از دریافت چک با استعلام از بانک یا سامانه پیامکی بانک مرکزی وضعیف اعتباری صادر کننده چک را بررسی کنید. هرگز چک را بدون درج مبلغ (چک سفید امضا) تحویل کسی ندهید چراکه در این صورت به شخص اجازه داده اید هر مبلغی که خواست در چک بنویسد. در صورتی که چک فاقد هرگونه پشت نویسی و خط خوردگی است، حتما روی چک بنویسید: فاقد پشت نویسی و قلم خوردگی.

انواع روش های وصول چک

به طور کلی چهار روش برای مطالبه و وصول چک در نظام حقوقی کشور تعریف شده که در ادامه با هریک بیشتر آشنا خواهیم شد:

• وصول چک با درخواست صدور اجرائیه در اداره اجرای ثبت
• طرح دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک
• وصول چک از طریق شکایت کیفری
• صدور اجرائیه دادگستری جهت وصول چک

وصول چک از طریق اجرای ثبت

در این روش فرد باید پس از سررسید تاریخ چک آن را به بانک برده و چک را برگشت بزند. در مرحله بعدی بانک باید با صدور گواهی عدم پرداخت چک امضای صادر کننده چک را با نمونه امضای موجود در بانک گواهی کند. پس از دریافت گواهی عدم پرداخت چک از بانک، دارنده چک باید با مراجه به اجرای ثبت مربوطه، از اصل چک و گواهی عدم پرداخت کپی تهیه نموده و آن را برابر اصل کند و با تکمیل فرم مخصوص در اداره ثبت، تشکیل پرونده دهد. پس از تشکیل پرونده مفاد اجرائیه به صادر کننده چک ابلاغ می شود و وی مکلف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخی که به وی ابلاغ می شود بدهی خود را پرداخت نماید یا مالی معرفی نماید که مبلغ چک از آن قابل وصول باشد.

ممنوع الخروج کردن صادر کننده چک

در صورتی که احتمال می دهید صادر کننده چک قصد خروج (فرار) از کشور را دارد می توانید با تنظیم درخواستی در اداره اجرا ثبت، صادر کننده چک را ممنوع الخروج کنید. توجه داشته باشید که دارنده چک برای صدور اجرائیه باید معادل پنج درصد مبلغ چک را به عنوان هزینه پرداخت کند. در مطالبه چک از طریق اجرای ثبت امکان حبس نمودن صادر کننده وجود ندارد.

خسارت تاخیر تادیه چک

طبق ماده ۱۵ قانون صدور چک، دارنده چک می تواند وجه چک و ضرر و زیان و خسارت خود را از دادگاه درخواست کند.

درخواست صدور اجرائیه چک در اداره ثبت

یکی دیگر از روش های وصول وجه چک مراجعه به اجرائیات اداره ثبت است. در این روش پس از طی شدن مراحل شکایت در اداره ثبت، اموالی که در اداره ثبت به نام صادر کننده چک ثبت شده توقیف می شود. شخصی می تواند اقدام به در خواست صدور اجرائیه کند که چک در وجه او صادر شده باشد، چک به نام او پشت نویسی شده باشد و یا کسی که حامل چک است و چک به نام او برگشت خورده است.

وصول چک از طریق طرح شکایت کیفری:

وصول چک از طریق شکایت کیفری یکی از راه‌های قانونی است که در صورت عدم پرداخت چک توسط صادر کننده آن، می‌توان اقدام به آن نمود. به عنوان مثال در صورت بلا محل بودن چک در صورت فراهم بودن شرایط چک بی محل،‌ می توان از صادر کننده چک شکایت کیفری کرد. دادسرا به شکایت شاکی رسیدگی کرده و پس از طی شدن مراحل و برگزاری دادگاه کیفری در نهایت مجازات حبس برای صادر کننده چک صادر خواهد شد.

مزایا وصول چک از طریق شکایت کیفری

در اینجا چند دلیل  برای اقدام به وصول چک از طریق شکایت کیفری آورده شده است:

• سرعت بالا در روند رسیدگی به پرونده
• کم هزینه بودن نسبت به سیار روش ها
• به دلیل ضمانت اجرای بالای چک، با این روش فرآیند رسیدگی سریعتر خواهد بود

وصول چک از طریق تنظیم دادخواست در دادگاه حقوقی

در صورتی که به هر دلیلی امکان طرح شکایت کیفری بر علیه صادر کننده چک وجود نداشته باشد، می توانید با مراجعه به شعب حقوقی دادگاه با تنظیم دادخواست نسبت به مطالبه وجه چک اقدام نمایید. برخلاف شیوه طرح شکایف کیفری، فرآیند رسیدگی از طریق دادگاه حقوقی معمولا طولانی است. مثلا صادر کننده چک می تواند با طرح دعوای تجدید نظر در فرآیند پرونده تاخیر ایجاد کند.

توصیه می شود به صورت همزمان با تنظیم دادخواست در دادگاه، برای مصادره اموال صادر کنند چک از طریق مراجع ذی صلاح اقدامات لازم را به عمل آورید.

صدور اجرائیه دادگستری جهت وصول چک

اگر چک صیادی باشد دیگر نیازی به تنظیم دادخواست مطالبه وجه چک نیست و با تقاضای صدور اجرائیه، موضوع به دایره اجرا، ارجاع داده می شود و  اموال صادر کننده چک توقیف شده و به مزایده گذاشته می شودو درصورتی که صادر کننده چک اموالی نداشته باشد می توان تقاضای جلب صادر کننده چک را گرفت.

مزایای وصول چک با روش صدور اجرائیه دادگستری

در این روش جدید دیگر خبری از فرآیندهای طولانی و زمانبر در دادگاه نیست و دارنده چک می تواند به صورت مستقیم از دادگاه، صدور اجرائیه جهت وصول چک را درخواست نماید.

قانون جدید چک و نکاتی که حتما باید بدانید

با توجه به قانون جدید چک ممکن است در مواردی امکان وصول چک را نداشته باشید چراکه صادر کننده باید کد یکتای ۱۶ رقمی روی چک، مبلغ، تاریخ و کد ملی دریافت کننده چک را در سامانه صیاد ثبت کند. همچنین دریافت کننده چک هم باید در سامانه صیاد کد یکتای چک را وارد کرده و استعلام را تایید کند تا فرآیند صدور چک تکمیل شود. پس تا اینجا متوجه شدیم که چک های کاغذی دیگر به تنهایی اعتبار ندارند.

ثبت چک صیادی در سیستم

صادر کننده چک باید از طریق اپلیکیشن موبایل‌‌، بانکی که دسته چک خود را از آن گرفته، اطلاعات مورد نیاز را در سامانه صیاد وارد کند. اما دریافت کننده چک می تواند از طریق موبایل بانک هر بانکی که در آن حساب دارد وارد سامانه صیاد شده و فرآیند تایید را انجام دهد. همچنین مب توانید از طریق آپ های پرداخت مانند اپلیکیشن آپ و… با سیم کارتی که به نام خودتان است این مراحل را انجام دهید.

برگشت چک

طبق قانون جدید چک اگر چک برگشت بخورد و گواهی عدم پرداخت صادر شود، ظرف مدت ۲۴ ساعت بانک مرکزی تمام حساب های صادر کننده چک را تا تامین مبلغ کسری چک در تمامی بانک ها و موسسات اعتباری مسدود می کند. اگر چک سوء اثر نشود صادر کننده چک نمی تواند حساب جدید باز کند و یا کارت جدید دریافت کند و امکان ثبت چک جدید در سامانه صیاد هم نخواهد داشت.

وصول چک با امضای جعلی

یکی از سوالات متداولی که اخیرا از کارشناسان ما در موسسه حقوقی دادخواهان مجد پرسیده می شود این است که آیا چک با امضای جعلی قابل وصول است؟ در پاسخ باید گفت خیر، اگر در دادگاه ثابت شود که امضای چک جعلی است آن چک از درجه اعتبار خارج شده و دیگر قابل وصول نیست.

جلوگیری از وصول شدن چک سرقتی

ماده ۱۴ قانون صدور چک برای جلوگیری از سوءاستفاده از چک‌های مفقود یا سرقتی طراحی شده است. بر اساس این قانون، در صورت وقوع جرایم مانند سرقت یا مفقود شدن چک، صادرکننده، نماینده قانونی او یا هر فردی که حق قانونی دارد، می‌تواند با درخواست کتبی از بانک بخواهد که پرداخت وجه چک را متوقف کند. بانک نیز موظف است پس از اطمینان از هویت درخواست‌کننده و صحت ادعای وی، بلافاصله دستور توقف پرداخت را صادر کرده و در صورت ارائه چک به بانک، گواهی عدم پرداخت را به دارنده چک ارائه دهد.

مدارک لازم برای اقدام به طرح شکایت در رابطه با وصول چک:

اسناد و مدارک لازم برای طرح شکایت وصول چک بسته به موضوع و شزایط می تواند متفاوت باشد. مدارک لازم برای مطالبه چک از طریق دادگاه حقوقی، کیفری و درخواست مطالبه چک از طریق اجرای ثبت شامل موارد زیر می باشد:

• اصل و کپی پشت و روی چک
• اصل برگه عدم پرداخت و کپی آن
• تنظیم متن شکایت در دادخواست کیفری و یا حقوقی (بسته به روش انتخابی شاکی)
• پرداخت هزینه دادرسی و اسناد آن
• کپی کارت ملی و مدارک هویتی شاکی
• کد ملی صادر کننده چک
• ارائه وکالت نامه وکیل (در صورتی که دادخواست توسط وکیل ارائه شود)

سخن پایانی

در بعضی موارد ممکن است چک دارای وصف کیفری باشد، در این صورت مسیر وصول چک کاملا متفاوت از مسیر حقوقی خواهد بود. پیش از هر گونه اقدام شما باید بدانید آیا چک حقوقی است یا کیفری. همچنین باید بدانید بهتر است از دادگستری اقدام کنید یا اداره ثبت. لذا برای کاهش هزینه ها و گرفتن بهترین نتیجه توصیه می کنم حتما از وکیل بانکی مشاوره دریافت کنید.