ترکه چیست؟ نکاتی که باید درباره تحریر و تقسیم ترکه بدانید

پس از فوت شخص با مشخص شدن لیست اموال و دیون، تمام دارایی‌ها (منقول و غیر منقول) و بدهی های متوفی به صورت قهری به وراث منتقل می‌شود. وراث می توانند اموال را پذیرفته و یا از قبول آن خودداری کنند. اموال متوفی به صورت کلی به دو دسته مثبت (اموال و دارایی های متوفی) و منفی (دیون و تعهدات متوفی) تقسیم می شود. در این مقاله به بحث تحریر و  تقسیم ترکه خواهیم پرداخت. از شما خوانندگان گرامی دعوت می کنیم تا نتهای این مطلب همراه ما باشید.

ترکه چیست؟

طبق قانون به تمام دارایی ها و بدهی هایی که از شخص متوفی به جا می ماند ترکه گفته می شود. در واقع تمام آنچه به عنوان دارایی یا بدهی شناسایی می شود و به بازماندگان متوفی منتقل می شود، ترکه یا ماترک گفته می شود.

ترکه دارای دو بعد مثبت و منفی است. بعد مثبت شامل تمام اموال منقول و غیر منقول و مطالبات متوفی از دیگران است. و بعد منفی ترکه شامل بدهی ها، قراردادها و تعهداتی است که باید از محل دارایی های متوفی پرداخت شود.

قبول یا رد ترکه توسط وراث

توجه داشته باشید که انتقال ماترک یا ترکه به وراث به صورت قهری می باشد. یعنی بلافاصله بعد از فوت شخص، اموال و دارایی های بجا مانده از او به وراث منتقل می شود. اما وراث در مواجهه با آنچه به آنها به ارث می رسد سه راه داشته که عبارتند از:

قبول مطلق ترکه: در قبول مطلق ترکه وراث تمام اموال متوفی اعم از جزء مثبت و منفی را بدون درخواست تحریر ترکه می پذیرند.

قبول مشروط ترکه: در قبول مشروط ترکه وارثین پذیرش ترکه را منوط به تحریر ترکه و مشخص شدن جزء منفی و مثبت ترکه  (دارایی‌ها و بدهی‌ها) می نمایند.

رد ترکه: در رد ترکه وارثین از پذیرش کلیه ماترک اعم از مثبت و منفی سر باز زده و نمی توانند فقط جزء مثبت آن را قبول و جزء منفی آن را رد نمایند.

تحریر ترکه

تحریر ترکه در حقوق به معنای مشخص نمودن دقیق اموال (منقول و غیر منقول) و دیون و تعهدات متوفی می باشد. درخواست تحریر ترکه می‌تواند توسط هر یک از وراث قانونی متوفی ارائه شود. هدف از تحریر ترکه، جلوگیری از اختلافات و درگیری‌ها بین ورثه است. این درخواست باید توسط یکی از وراث قانونی ثبت و پیگیری شود.  تحریر ترکه در برخی موارد با الزام همراه است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

اشخاص ذی صلاح برای ثبت دادخواست تحریر ترکه

برای ثبت درخواست تحریر ترکه، فرد درخواست دهنده باید شرایط زیر را داشته باشد، که الزامی برای ثبت درخواست می‌باشد:

• در صورتی که یکی از وراث غایب یا محجور باشد، قیم یا امین مکلف باید طی 10 روز درخواست تحریر ترکه را ارائه دهد.
• در صورتی که بعضی از وراث، ماترک را قبول نکنند.
• در صورتی که متوفی اتباع خارجی باشد، وراث باید این کار را انجام دهند.

مراحل دریافت حکم تحریر ترکه از شورای حل اختلاف

مراحل گرفتن حکم تحریر ترکه عبارتند از:

• ثبت دادخواست تحریر ترکه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توسط هر یک از افراد واجد صلاحیت.
• نشر آگهی توسط شورا در یکی از روزنامه‌های کثیر الانتشار به منظور اطلاع‌رسانی به ورثه یا نماینده قانونی آنها، بستانکاران و مدیونین نسبت به حقوقی که بر ترکه متوفی دارند، به منظور حضور در دادگاه در زمان و مکان مشخص.
• تعیین بازرس به منظور تهیه صورت جلسه از دارایی‌های متوفی و نوشتن گزارشی از وضعیت این دارایی‌ها.
• صدور حکم تحریر ترکه که در آن اموال، مطالبات و دیون متوفی به دقت مشخص شده و ثبت شده‌اند.

در چه شرایطی تحریر ترکه الزامی است؟

تحریر ترکه در صورتی که بین وراث فرد محجور یا غایب مفقودالاثر وجود داشته باشد، الزامی است. همچنین، در شرایطی که برخی از وراث تصمیم به قبول ترکه می‌گیرند و برخی دیگر این تصمیم را رد کنند، نیز تحریر ترکه الزامی است. علاوه بر این، در صورتی که متوفی تبعه خارجی باشد، نیز تحریر ترکه اجباری می‌گردد. این مقررات در نظام حقوقی به منظور حفظ حقوق و تسهیل در فرآیند انتقال میراث و اموال متوفی اعمال می‌شوند.

تقسیم ترکه

طبق قانونی مدنی پیش از انتقال مالکیت اموال به وراث لازم است بدهی‌ها و دیون متوفی و هزینه های لازم برای کفن و دفن از اصل مال پرداخت شود. همچنین پرداخت مهریه همسر متوفی پیش از تقسیم ماترک الزامی است مگر آنکه همسر متوفی مهریه را ببخشد.

انواع روش های تقسیم ترکه

تقسیم ترکه می تواند به روش های مختلفی صورت گیرد. برخی از این روش ها عبارتند از:

نقسیم ترکه براساس توافق طرفین

تقسیم ترکه می‌تواند با توافق و تراضی طرفین انجام شود، به این صورت که وراث با توافق به تقسیم میراث میان خود بپردازند. اما در صورت عدم توافق، هر یک از وراث یا ذینفعان می‌توانند با داشتن گواهی انحصار وراثت و ثبت دادخواست تقسیم ترکه، از شورای حل اختلاف خواسته و حکم تقسیم ترکه را درخواست نمایند.

تقسیم به افراز

ین روش در صورتی امکان‌پذیر است که اموال و دارایی‌ها به اجزاء برابر و مساوی تقسیم شوند، و در این حالت، وراث مختلف می‌توانند حق و سهم خود را به صورت منصفانه دریافت کنند.

تقسیم به تعدیل

تقسیم به تعدیل در مواردی که اموال و دارایی‌های متوفی غیر قابل افراز یا دارای انواع مختلفی مثل چند تخته فرش باشند، از طریق دادگاه انجام می‌شود. در این روش، اموال به دادگاه ارائه شده و سپس به تعدیل و بهای برابر تقسیم می‌شوند.

تقسیم به رد

تقسیم به رد در شرایطی که دادگاه از وراث خواسته باشد در مقابل اموالی که دریافت می‌کنند اما بهای آن از سهم آنان بیشتر است، این تفاوت را پرداخت کنند.

اجبار به فروش از طریق مزایده و تقسیم ثمن

تقسیم ثمن یا مزایده در صورتی که ترکه قابل تقسیم نباشد یا وراث به توافق نرسند، دادگاه اقدام به مزایده و فروش اجباری می‌کند. پس از فروش، مبلغ حاصل به صورت مساوی میان وراث تقسیم می‌شود.

پس از تحریر ترکه چه باید کرد؟

بعد از تحریر ترکه هر یک از وراث باید مراحل قانونی لازم را به عمل بیاورند تا سهم الارث خود را دریافت کنند. ادامه فرآیند مربوط به ترکه تحت نظارت دادگاه و شورای حل اختلاف انجام می شود. توصیه می شود برای جلوگیری از مشکلات و چالش های احتمالی حتما با یک وکیل مشورت کنید. هر سوالی درباره ترکه دارید در قسمت نظرات بنویسید و یا با یکی از شماره های موجود در سایت با کارشناسان ما مشورت کنید.