رشا و ارتشا چیست؟
در مقالات قبلی راجع به جرایم مالی و اقتصادی مانند اختلاس صحبت کردیم. همچنین مجازات این جرم ها نیز مشخص شد. از دیگر جرم های پولی و بانکی، میتوان به ارتشا یا رشا اشاره نمود که در این مقاله به بررسی دقیق ایم مقوله خواهیم پرداخت. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا ابعاد مختلف جرم ارتشا و مفاهیم مرتبط با آن مانند رشوه، راشی، رشا و رشوه دهنده را بررسی کنیم.
راجع به دعاوی پولی و بانکی بیشتر بخوانید
ارتشا چیست؟
حتما بارها کلمه رشوه دادن یا زیر میزی دادن در ادارات دولتی را شنیده‌اید. حتما ممکن است برایتان پیش آمده باشد که در اداره ای کاری داشته باشید و کارمند آن بخش به صورت مستقیم یا غیر مستقیم برای جلوتر انداختن کار شما، طلب مبلغ کند. تعریف قانونی ارتشا نیز تقریبا مشابه همین تعریف عرفی است که گفتیم.
به زبان حقوقی، رشوه دادن به معنای دادن مبلغی به یکی از کارمندان دولتی جهت انجام دادن یا امتناع از انجام کاری در حوزه وظایف او در سازمان دولتی مورد تبعیت او میباشد. بنابراین طبق این تعریف، کارمندان بخش خصوصی نمیتوانند انجام دهنده این جرم باشند.
راجع به پولشویی بخوانید
در جرم ارتشا، به فردی که رشوه میدهد راشی یا رشوه دهنده، و به کسی که رشوه میگیرد، مرتشی یا رشوه گیرنده میگویند. همچنین به عمل مجرمانه رشوه دادن، رشا و به گرفتن رشوه، ارتشا میگویند که از این بابت میتوان رشا و ارتشا را دو روی یک سکه خواند.
شرایط ارتکاب جرم رشا و ارتشا
- جرم ارتشا یا رشا باید توسط مامورین، مستخدمین یا کارمندان دولتی انجام شود (استخدام رسمی یا غیر رسمی بودن آنها فرقی ندارد)
- دریافت وجه باید در ازای انجام دادن یا امتناع از انجام کاری در سازمان دولتی باشد
- کارمند دولت باید وجه نقد، مال، سند دریافت کند تا ارتشا رخ دهد. فرقی ندارد که نحوه دریافت مستقیم باشد یا غیر مستقیم
- فرقی ندارد که رشوه در ازای کارهای حوزه وظایف او انجام شود یا همکار او
- تفاوتی ندارد عمل در خواستی در ازای رشوه بر اساس حق بوده است یا خیر
در صورت تحقق شرایط فوق، مامور، کارمند یا مستخدم دولت مطابق قانون مجازات خواهد شد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
مجازات ارتشا
مجازات جرم ارتشا به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این بخش به آن میپردازیم. براساس ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، درصورتی که ارزش مال دریافتی از سوی کارمند دولت کمتر از بیست هزار ریال باشد، انفصال سه تا شش ماهه از کارهای دولتی در انتظار ایشن خواهد بود. همچنین اگر کارمند در مرتبه مدیر کل یا هم رده آن باشد، به صورتی دائم از انجام کارهای دولتی منع خواهد شد.
چنانچه ارزش مال گرفته شده بین بیست هزار الی دویست هزار ریال باشد، از یک تا سه سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل ارزش رشوه دریافت شده جزای کارمند رشوه گیرنده خواهد بود. همچنین از انجام کارهای دولتید به مدت 6 ماه تا 3 سال محروم خواهد شد. درصورت که کارمند دولت در رده مدیران باشد، علاوه بر حبس و جزای نقدی، به صورت دائم از انجام خدمات دولتی محروم میشود.
درصورتی که ارزش مال دریافت شده بین بیست هزار تا یک میلیون ریال باشد، جزای کارمند دولتی به شرح زیر خواهد بود:
- دو تا پنج سال حبس
- جزای نقدی معدل ارزش مال دریافت شده
- انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت 6 ماه تا 3 سال
- 74 ضربه شلاق
همچنین اگر رشوه گیرنده جزوه مدیران سازمان دولتی باشد، به صورت دائم از مشاغل دولتی عزل خواهد شد.
در حالت نهایی مجازات های در نظر گرفته شده برای ارتشاء، اشاره شده است که اگر ارزش مال دریافت شده توسط کارمند دولتی به عنوان رشوه بیشتر از یک میلیون ریال باشد، علاوه بر 5 تا 10 سال حبس و 74 ضربه شلاق، به پرداخت جزای نقدی معادل مبلغ مال دریافت شده محکوم خواهد شد. همچنین اگ کارمند پایین تر از رده مدیران باشد، به مدت 6 ماه تا 3 سال و اگر در رده مدیران باشد به صورت دائم از ارائه خدمات دولتی محروم خواهد شد.
چگونه میتوان رشا را ثابت کرد؟
مانند هر جرم دیگری، برای اثبا ارتشا نیاز به دلایل محکمه پسند است. یکی از راه های اثبات جرم ارتشا این است که فرد گیرنده رشوه به جرم خودش در محضر قاضی اعتراف کند. در صورت اعتراف خود شخص، جرم او قطعی خواهد شد و مجازات اعمال میگردد. دیگر راه اثبات جرم ارتشا این است ک دو شاهد مرد، شهادت بدهند که در لحظه دادن رشوه، در آنجا حضور داشته اند. البته با توجه به این موضوع که معمولا رشوه دادن در خفی رخ میدهد، اثبات این موضوع کمی سخت است و باید دلایل محکمی به قاضی ارائه شود.
مراحل شکایت برای ارتشا
در مواردی دیده شده است که راشی یا رشوه دهند، از عمل مجرمانه خود پشیمان میشود. حال آنکه اگر رشوه دهنده این موضوع را به مراجع ذی صلاح اعلام نماید، مجازات رشوه دادن او اعمال نمیشود. در این بخش قصد داریم تا مراحل شکایت از ارتشا را تشریح نماییم.
طبق تبصره ماده 592 قانون مجازات اسلامی، چنانچه راشی یا رشوه دهنده، بابت پرداخت رشوه شکایت نماید، نه تنها مجازات حبس او اجرا نمیشود بلکه مبلغی که رشوه داده است نیز به وی مسترد میشود.
- مراجعه به دفتر خدمات قضایی و ارسل شکواییه برای دادسرای دارای صلاحیت
- بعد از اینکه از دادسرا برای شما اس ام اس آمد، لازم است که با مدارک اثبات کننده مانند فیش واریزی، به دادسرا مراجعه نمایید.
- شاکی موظف است طبق دستور دادسرا موارد تحقیق را فراهم نماید. به عنوان مثال، در زمان مقرر شهود خود را جهت شهادت به دادسرا معرفی نماید.
مراحل رسیدگی به رشا
در این بخش قصد داریم قدم به قدم مراحل رسیدگی به ارتشا را تا زمان رسیدن به صدور رای بررسی کنیم.
- پس از ثبت شکایت در دفتر خدمات قضایی، دفتر مربوطه شکایت را برای دادسرای محل وقوع جرم ارسال میکند.
- بعد از تکمیل پرونده و ثبت در سامانه ثنا از شاکی خواسته میشود در مدت معین برا ارائه توضیحات در شعبه حاضر شود
- پس از ارائه توضیحات از جانب شاکی، او میتواند روند کار را از مراجع قانونی مانند کلانتری پیگیری نماید
- چنانچه نظر دادسرا بر عدم وقوع جرم باشد، قرار منع تعقیب صادر میشود. اما اگر تشخیص بدهد که جرم انجام شده است، پرونده را برای دادگاه کیفری ارسال میکند
- ابلاغیه برای شاکی و متهم ارسال میشود تا در دادگاه حضور پیدا نمایند و در صورت تشخیص جرم، مجازات طبق قانون برای متهم در نظر گرفته میشود. این رای تا 20 روز قابل تجدید نظر میباشد.
وکیل دعاوی پولی و بانکی
موسسه حقوقی دادخواهان مجد با در اختیار داشتن برترین وکیل های ایران، آماده است تا در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی پولی و بانکی به شما عزیزان مشاوره رایگان بدهد.
