همه چیز درباره چک صیاد از نحوه دریافت تا نحوه استعلام

پادکست صفر تاصد چک صیاد

• چک صیادی چیست و مراحل دریافت آن چگونه است؟ در آبان سال ۱۳۹۷طبق قانون جدید چک، نوع جدیدی از چک به نام چک صیاد جایگزین دسته چک های قدیمی شد. در قانون جدید چک برای جلوگیری از کلاهبرداری های رایج به وسیله چک و همچنین چک های برگشتی، قوانین سختگیرانه ای وضع شده است؛ به همین دلیل چک صیادی نسبت به چک های قدیمی از امنیت و ضمانت اجرای بالاتری برخوردار شده است.

در گذشته فرآیند صدور چک برعهده شعب بانک بود و برای دسته چک صرفا کافی بود با مراجعه به بانکی که در آن حساب دارید اقدام به دریافت درسته چک کنید. با توجه به خیل عظیم پرونده چک های برگشتی در دادگاه ها، بانک مرکزی اقدام به حذف قدرت شعب بانک در صدور چک کرد و از سال ۱۳۹۷ صدور دسته چک مستقیماْ تحت نظارت بانک مرکزی درآمد.

چک صیاد چیست؟

چک صیاد (صدور یکپارچه دسته چک) به نوعی چک اشاره دارد که در سامانه صیاد بانک مرکزی صادر و تحت نظارت مستقیم این نهاد مدیریت می‌شود. این سامانه به‌منظور یکپارچه‌سازی فرآیند صدور چک و کنترل شرایط متقاضیان، به بانک‌ها اجازه نمی‌دهد به‌صورت مستقل دسته چک صادر کنند. به عبارتی، سامانه صیاد کنترل کامل بر صدور، انتقال و اعتبارسنجی چک را دارد تا از بروز مشکلاتی نظیر چک‌های برگشتی جلوگیری شود.

چک صیاد می‌تواند به صورت کاغذی و یا الکترونیکی صادر شود. هر چک صیادی دارای یک کد ۱۶ رقمی منحصر به فرد است که این کد برای ثبت، انتقال و استعلام چک ضروری است. بانک‌ها موظف هستند تمامی مراحل صدور دسته چک را از طریق سامانه صیاد انجام دهند و افراد حقیقی و حقوقی نیز ملزم به ثبت چک‌های خود در این سامانه هستند.

درواقع به چک هایی در سامانه صیاد و زیر نظر بانک مرکزی صادر می شوند اصطلاحاْ چک صیادی گفته می شود. در ادامه این مطلب به سامانه صیادی و نحوه استعلام چک و ثبت چک در سامانه صیادی خواهیم پرداخت؛ با ما همراه باشید.

سامانه صیاد

واژه صیادی مخفف عبارت صدور یکپارچه الکترونیکی چک می باشد. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، هدف از ایجاد این سامانه، متمرکز کردن فرآیند صدور دسته چک های بانکی از سوی بانک مرکزی است. از سال ۹۷ که سامانه صیادی رونمایی شد، اینگونه تصور می شد که دیگر مشکل چک های برگشتی حل شده اما اینطور نبود! با وجود چک صیادی هنوز آمار چک های برگشتی بالا بود؛ تا اینکه در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ صدور چک در وجه حامل ممنوع و ثبت چک در سامانه صیادی الزامی شد. امکان استعلام ثبت چک در سامانه صیادی قطعه گمشده این پازل بود. با اجرای این طرح، آمار چک های برگشتی و کلاهبرداری هایی که بواسطه چک پیش از این صورت می گرفت به شدت کاهش یافت.

قانون جدید چطور جلوی چک برگشتی را می‌گیرد؟

اعتبار سنجی افراد پیش از دریافت دسته چک توسط بانک مرکزی و عدم امکان صدور چک بیشتر از مبلغ اعتبار شخص از مواردی است که در کاهش چک های برگشتی نقش داشته است. همچنین طبق قانون جدید چک تمامی حساب های شخص به دسته چک او متصل است و اگر حساب اصلی شخص خالی باشد بانک می تواند از سایر حساب های او در همان بانک اقدام به برداشت وجه معادل مبلغ چک بکند.

ویژگی های امنیتی چک صیادی

• با اختصاص یک شناسه منحصر به فرد به هر برگ چک امکان استعلام و پیگیری وضعیت چک وجود دارد.
• استفاده از طرح های مخفی در چک که به راحتی قابل مشاهده اند اما قابل جعل نیستند.
• چاپ برجسته سری و سریال چک
• در خمیر کاغذ چک صیادی از تصاویر سه بعدی و نشان چاپخانه دوتی ایران استفاده شده که در زیر نور مشخص می شود.
• استفاده از مرکب مشکی فلورسنت در چاپ شماره سریال ها باعث می شود زیر نور فرابنفش به رنگ سبز تیره دیده شود.
• استفاده از مواد خاص در کاغذ چک صیادی که در صورت تماس با مواد شیمیایی واکنش نشان می هد.

نحوه دریافت دسته چک صیادی

دریافت چک صیادی به این صورت است که فرد متقاضی دریافت دسته چک با مراجعه به یکی از شعب بانکی که در آن حساب دارد، ثبت اولیه درخواست صدور چک را انجام می دهد و در صورت تایید رئیس شعبه درخواست او به منظور استعلام، به سامانه صیادی بانک مرکزی ارسال می شود. پس از انجام بررسی ها لازم توسط بانک مرکزی، چنانچه شخص متقاضی واجد شرایط دریافت دسته چک باشد، درخواست وی به گروه صدور چک برای انجام مراحل چاپ چک و ارسال دسته چک ارجاع داده می شود.

برای دریافت دسته چک صیادی، افراد باید مراحل مشخصی را طی کنند. این فرآیند شامل درخواست از بانک مورد نظر و ثبت اطلاعات در سامانه صیاد است. مراحل اصلی اخذ دسته چک صیاد به شرح زیر است:

• درخواست از بانک: فرد متقاضی باید با مراجعه به شعبه بانک و ارائه مدارک مورد نیاز، درخواست صدور دسته چک صیاد را ثبت کند.
• ثبت در سامانه صیاد: بانک اطلاعات متقاضی را در سامانه صیاد وارد کرده و پس از بررسی اعتبار و احراز صلاحیت، درخواست صدور چک را به بانک مرکزی ارسال می‌کند.
• احراز اعتبار متقاضی: سامانه صیاد بر اساس استعلام از سامانه‌های هویت‌سنجی و اعتبارسنجی، وضعیت مالی و اعتباری فرد را بررسی کرده و در صورت تایید، مجوز صدور دسته چک را صادر می‌کند.

مدارک لازم جهت دریافت دسته چک صیادی

اولین شرط برای اقدم به دریافت دسته چک صیادی، داشتن یک قرض الحسنه جاری است؛ این حساب باید حداقل ۲سال قدمت داشته باشد. همچنین متقاضی باید فاقد هرگونه بدهی غیر جاری و چک برگشتی باشد. مراحل دریافت چک صیادی برای اشخاص حقوقی و حقیقی یکسان است اما ممکن است در مدارک مورد نیاز تفاوت هایی باشد. در ادامه به مدارک مورد نیاز افراد حقیقی و حقوقی خواهیم پرداخت.

مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقیقی

• کپی از تمام صفحات شناسنامه
• کپی از تمام مدارک شغلی
• در صورت مستاجر بودن یک کپی از اجاره نامه همراه داشته باشید.
• یک قطعه عکس
• قبض آب ویا برق برای تایید کد پستی و نشانی محل سکونت
• همراه داشتن معرف

مدارک مورد نیاز اشخاص حقوقی

اولین شرط دریافت چک صیادی برای اشخاص حقوقی این است که شرکت اشخاص حقوقی حداقل ۱۰ سال سابقه فعالیت داشته باشد و در طی این ۱۰ سال محل شرکت بیش از ۲ بار تغییر نکرده باشد. در ادامه به سایر مدارک مورد برای اشخاص حقوقی خواهیم پرداخت:

• حساب جاری که ۲ سال از افتتاح آن گذشته باشد
• سپرده بند مدت به اعتبار حداقل پنجاه میلیون ریال
• اصل و کپی اساسنامه شرکت
• اصل و کپی شناسنامه اعضای هیئت مدیره شرکت
• تایید رسمی امضای صاحبان امضای مجاز شرکت
• تکمیل فرم افتتاح حساب با امضای صاحبان امضای مجاز شرکت

نحوه استعلام چک صیاد

برای استعلام چک صیاد روش های مختلفی وجود دارد در ادامه به برخی از آنها خواهیم پرداخت.

استعلام چک صید از طریق وبسایت:

برای استعلام چک صیاد می توانید به نشانی www.cbi.ir/EstelamSayad/ مراجعه کنید.

استعلام پیامکی چک صیاد

به راحتی می توانید با ارسال یک پیامک به سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ وضعیت اعتباری صادر کننده چک، تایید چک، انتقال چک و سایر فرآیند های مربوطه را انجام دهید.

کدهای دستوری برای استعلام پیامکی به شرح زیر است:

استعلام چک با پیامک:

برای استعلام چک با پیامک کافیست کد دستوری زیر را به سر شماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ پیامک کنید:

تایید چک با پیامک:

برای تایید چک با پیامک کافیست کد دستوری زیر را به سر شماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ پیامک کنید:

*5*کدملی*شناسه ۱۶ رقمی چک #

انتقال چک صیادی

انتقال چک با پیامک:

برای انتقال چک با پیامک کافیست کد دستوری زیر را به سر شماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ پیامک کنید:

*7*کدملی*شناسه ۱۶ رقمی چک* کد ملی گیرنده جدید #

رنگ بندی وضعیت اعتباری صادر کننده چک صیادی

پس از استعلام وضعیت اعتباری صادر کننده چک، وضعیت اعتباری صادر کننده چک با یکی از رنگ های زیر به شما اعلام میشود:

• وضعیت سفید: صادر کننده چک هیچگونه چک برگشتی نداشته و یا اگر داشته تمام آنها رفع سوء اثر شده.
• وضعیت زرد: صادر کننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.
• وضعیت نارنجی: صادر کننده چک دارای دو الی چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.
• وضعیت قهوه‌ای: صادر کننده چک دارای ۵ تا ۱۰ فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.
• وضعیت قرمز: صادر کننده چک دارای بیش از ۱۰ فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.

ثبت چک در سامانه صیاد

همیشه کمی بعد از تصویب قانون جدید شاهد افزایش کلاهبرداری و سوء استفاده از عدم آگاهی افراد نسبت به قانون جدید هستیم.  بر اساس قانون جدید چک شخص صادر کننده چک حتما باید چک را در سامانه صیاد ثبت کند و گیرنده چک هم حتما باید دریافت چک را در سامانه صیادی تایید کند. توجه داشته باشید که اگر چک دریافتی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد امکان نقد کردن چک و برگشت زدن آن وجود نخواهد داشت. همیشه پیش از دریافت چک اطمینان حاصل کنید که چک در سامانه صیادی ثبت شده باشد در غیر این صورت در دریافت چک خودداری کنید. در ادامه این مطلب به آموزش ثبت چک در سامانه صیاد می پردازیم.

انواع روش های ثبت چک در سامانه صیاد:

ثبت چک با پیامک:

برای ثبت چک با پیامک کافیست کد دستوری زیر را به سر شماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ پیامک کنید:

 

*کدملی* شناسه ۱۶ رقمی چک* تاریخ * مبلغ به ریال * کد ملی گیرنده #

مسئولیت‌های حقوقی در صورت برگشت چک صیاد

در صورتی که چک صیاد برگشت بخورد، صاحب چک تحت مسئولیت‌های حقوقی و کیفری قرار می‌گیرد. طبق قانون جدید صدور چک، دارنده چک می‌تواند مستقیماً از طریق بانک و بدون نیاز به مراجعه به دادگاه، اقدام به ثبت شکایت و صدور اجرائیه کند. همچنین، با ثبت برگشت چک در سامانه صیاد، فردی که چک را برگشت زده با محدودیت‌هایی مانند ممنوعیت دریافت تسهیلات بانکی و صدور دسته چک جدید روبرو خواهد شد. این اقدامات باعث افزایش قدرت بازدارندگی قانون و کاهش تعداد چک‌های برگشتی شده است.

برگشت زدن چک صیادی

برای برگشت چک صیادی بسته به شرایط می توانید از یکی از ۴ روش زیر اقدام کنید:

• اقدام از طریق اجرای ثبت
• اقدام از طریق دعوای کیفری
• اقدام از طریق دعوای حقوقی
• اقدام از طریق اجرای مستقیم

در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، مقاله هرآنچه باید درباره روش ها و دستورالعمل های وصول چک بدانید را مطالعه کنید.

تفاوت‌های چک صیادی و چک سنتی

چک صیاد از چندین جنبه کلیدی با چک‌های سنتی تفاوت دارد. در زیر به برخی از این تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم:

• نظارت و کنترل بانک مرکزی:

صدور چک صیاد تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی انجام می‌گیرد. بانک‌ها نمی‌توانند به‌طور مستقل دسته چک صادر کنند و تمامی مراحل صدور، ثبت و تایید از طریق سامانه صیاد مدیریت می‌شود. در حالی که در چک‌های سنتی، این مسئولیت به‌صورت غیر متمرکز به عهده شعب بانک‌ها بود.

• ثبت الزامی در سامانه:

 برخلاف چک‌های سنتی، تمام چک‌های صیادی باید پیش از هرگونه استفاده، در سامانه صیاد ثبت شوند. عملیات‌هایی مانند انتقال چک نیز باید در سامانه ثبت شده و تایید شود.

• کاهش امکان تقلب:

با وجود نظارت مرکزی بر چک‌های صیادی و امکان استعلام اعتبار چک‌ها، امکان صدور چک‌های تقلبی و سوء استفاده کاهش یافته است. در چک‌های سنتی، عدم وجود چنین نظارت مرکزی، امکان تقلب و مشکلات قانونی بیشتری را فراهم می‌کرد.

• روند قضایی ساده‌تر:

 در چک صیاد، در صورتی که چکی برگشت بخورد، امکان پیگیری از طریق روش‌هایی مانند اجرای مستقیم چک وجود دارد که فرآیند قضایی را سریع‌تر و آسان‌تر می‌کند. در حالی که در چک‌های سنتی، فرآیند پیگیری حقوقی ممکن است طولانی‌تر باشد.

سخن پایانی

در سال های اخیر نوع تازه‌ای از چک، موسوم به چک صیادی، تحت کنترل بانک مرکزی رو نمایی شد تا از چک‌های برگشتی، کلاهبرداری بواسطه چک و صدور چک‌ در وجه حامل جلوگیری شود. چک صیادی با ویژگی‌هایی نظیر شناسه منحصر به فرد صیاد، سطح بالایی از اعتبار، قابل اجرا بودن به صورت مستقیم و نیاز به ثبت در سامانه صیاد، از چک‌های پیشین متمایز است. تمامی مراحل ثبت، دریافت، و انتقال چک صیادی نیازمند ثبت در سامانه صیاد می‌باشد.