موانع نکاح چه چیزهایی هستند؟

پادکست موانع نکاح

نکاح، به‌عنوان یکی از مفاهیم بنیادین و حیاتی در فرهنگ‌ها و جوامع انسانی، همواره به عنوان محوریتی از زندگی اجتماعی و فردی در نظر گرفته شده است. از زمان‌های دور، انسان‌ها برای ایجاد ارتباطات اجتماعی و پایداری فردی خود به نکاح پناه می‌برند.

این ارتباط علاوه بر ابعاد شخصی، ابعاد گسترده‌ای از جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، و فرهنگ‌سنجی را نیز شامل می‌شود. به دلیل اینکه ازدواج نقش مهمی در فرهنگ و ارزش‌های جامعه دارد و بر آنها تأثیرگذار است، قوانین مدنی مفادی خاص برای آن در نظر گرفته شده است. این قوانین شامل شرایطی هستند که در صورت وجود، از امکان انعقاد عقد نکاح جلوگیری می‌کنند.

به همین دلیل، مواردی که مانع از انعقاد نکاح می‌شوند، در این قوانین پیش‌بینی شده است. این مفاد با اصول فقه اسلامی همخوانی دارند و به آنها “موانع نکاح” گفته می‌شود، مانند اینکه زنی که هم‌اکنون شوهر دارد یا در دوره عده باشد، نمی‌تواند دوباره ازدواج کند.

در این مقاله، بررسی بر مواردی که به عنوان موانع نکاح شناخته می‌شوند، ارائه می‌دهیم.

موانع نکاح به چه معناست؟

عقد ازدواج به عنوان یکی از اعمال حقوقی مهم، نقش بسیار اساسی در تشکیل و پایداری خانواده دارد و تأثیر قابل توجهی بر جامعه دارد. قانونگذاران به دلیل اهمیت بالای این عقد، برای حفظ نظم و استحکام اجتماعی، مقررات دقیقی در مورد صحت و اعتبار عقد ازدواج و همچنین موانع آن تدوین کرده‌اند. این مقررات به منظور جلوگیری از وقوع مشکلات حقوقی و اجتماعی مختلف، در قانون به طور صریح تعریف شده و تنظیم شده‌اند.

موانع نکاح به مواردی اشاره دارند که در صورت وجود آن‌ها، امکان برقراری عقد ازدواج بین دو نفر ممکن نمی‌باشد. این موارد شامل محدودیت‌های متعددی است که در ادمه به بررسی آنها میپردازیم.

موانع ازدواج و نکاح کدام اند؟

موانع نکاح و ازدواج، مفاهیمی حیاتی در قانون مدنی هستند که به دقت تعریف شده و تاثیری چشمگیر در ارتباطات خانوادگی دارند. این موانع به صورت متنوعی از عقد ازدواج جلوگیری می‌کنند و عبارتند از موارد زیر :

۱) استیفاء عدد:

استیفاء عدد به معنای داشتن چند همسر دائم است که به عقد پنجم مانعی برای ازدواج دائم مرد می‌شود. به عنوان مثال، اگر مردی چهار همسر دائم داشته باشد، قانون منع از ازدواج با همسر پنجم را تعیین می‌کند.

۲) شوهر داشتن زن:

تاهل زن نیز یکی از موانع ازدواج است که با وجود شوهر، زن نمی‌تواند با مرد دیگری عقد ازدواج دائم کند.

۳) عده داشتن زن:

عده به معنای مدتی است که زن پس از طلاق از همسر خود نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. این موضوع تا زمانی که عده زن به پایان نرسد، ازدواج با مرد دیگر ممکن نیست.

۴) نکاح با غیر مسلمان:

اگر یکی از زوجین به اسلام اعتقاد نداشته باشد، عقد ازدواج باطل است. این موضوع از موانع ازدواج بر اساس اصول فقه اسلام است.

۵) لعان:

لعان به معنی ناسزا گفتن و نفرین کردن است و می‌تواند باعث بطلان نکاح شود. برای مثال، اگر مرد به همسر خود نسبت زنا دهد، عقد ازدواج باطل می‌شود.

۶) احرام:

احرام به معنای وضعیت مقدسی است که در آن عقد ازدواج باطل است. این وضعیت می‌تواند در نتیجه‌ی حج یا عمره برای زن یا مرد ایجاد شود.

۷) قرابت رضاعی:

اگر طفلی شیر زن دیگری را خورده باشد، نمی‌تواند با او ازدواج کند. ماده ۱۰۴۶ قانون مدنی، مقرر می‌دارد: قرابت رضاعی از حیث حرمت نکاح در حکم قرابت نسبی است، مشروط بر این که:

– اولاً شیر زن از حمل مشروع حاصل شده باشد؛

– ثانیاً شیر مستقیما از پستان مکیده شده باشد؛

– ثالثاً طفل لااقل یک شبانه روز و یا ۱۵ دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد بدون این که در بین، غذای دیگر یا شیر زن دیگر را بخورد؛

– رابعاً شیر خوردن طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد او باشد؛

– خامساً مقدار شیری که طفل خورده است از یک زن و از یک شوهر باشد. بنابراین اگر طفل در شبانه روز مقداری از شیر یک زن و مقداری از شیر‌ زن دیگر بخورد موجب حرمت نمی‌شود، اگرچه شوهر آن دو زن یکی باشد و همچنین اگر یک زن یک دختر و یک پسر رضاعی داشته باشد که هر یک‌ را از شیر متعلق به شوهر دیگر شیر داده باشد آن پسر و یا آن دختر، برادر و خواهر رضاعی نبوده و ازدواج بین آن‌ها از این حیث ممنوع نمی‌باشد.»

طبق قاعده یحرّم بالرضاع مایحرّم بالنسب، شخص در حدودی که اجازه ندارد با خویشان نسبی همسرش ازدواج کند، با خویشان رضاعی وی نیز نمی­تواند ازدواج کند.

۸) محارم سببی:

محارم سببی از دیگر موانع نکاح است که ازدواج بین اشخاصی را که به دلیل مصاهره با هم خویشاوندند، ممنوع می‌کند. ماده ۱۰۴۵ قانون مدنی اشعار می­دارد: « نکاح با اقارب نسبی ذیل ممنوع است، اگر چه قرابت حاصل از شبهه یا زنا باشد.

1)    نکاح با پدر و اجداد و با مادر و جدات هر قدر که بالا برود.

2)    نکاح با اولاد هر قدر که پایین برود.

3)    نکاح با برادر و خواهر و اولاد آن‌ها تا هر قدر که پایین برود.

4)    نکاح با عمات و خالات خود و عمات و خالات پدر و مادر و اجداد و جدات.

• جمع دو خواهر: اگر دو خواهر با هم ازدواج کنند، عقد ازدواج باطل است. این موضوع در مواردی مانند عده طلاق رجعی نیز اعمال می‌شود.

• حرمت مشروط ناشی از سه طلاق: زنی که سه بار متوالی از همسرش طلاق گرفته باشد، برای همان مرد حرام می‌شود، مگر اینکه با مرد دیگری ازدواج کرده و بعد از اینکه برای فسخ، فسخ یا فوت طلاق از هم جدا شده باشند.

سخن پایانی

به برخی از موارد موانع نکاح اشاره شد که مانع از انعقاد و صحت عقد نکاح میشوند. این موارد شامل استیفاء عدد که به معنای داشتن چند همسر به طور همزمان است، شوهر داشتن زن، عده داشتن زن، نکاح با غیر مسلمان، لعان، احرام، قرابت رضاعی، محارم سببی، جمع دو خواهر و حرمت مشروط ناشی از سه طلاق می‌باشند.

به عنوان سخن پایانی می‌توان گفت که موانع نکاح و ازدواج نشانگر پیچیدگی‌ها و ابهاماتی هستند که در مسائل حقوقی و اجتماعی زندگی خانوادگی می‌توانند ایجاد کنند. این موانع با هدف حفظ استحکام خانواده، پیشگیری از نزاعات حقوقی و حفظ ارزش‌های فرهنگی و دینی تعیین شده‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد حقوق و مقررات نکاح و ازدواج، می‌توانید از مشاوره وکلای موسسه حقوقی دادخواهان مجد استفاده کنید. آنها می‌توانند شما را در امور حقوقی مرتبط با ازدواج و زندگی خانوادگی راهنمایی کنند و به شما کمک کنند تا تصمیمات بهتری برای آینده‌تان بگیرید.برای دریافت اطلاعات بیشتر همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.

سوالات متداول