تفاوت نحله و اجرت المثل در چیست؟ ازدواج و طلاق در نظام حقوقی اسلامی از قواعد خاصی پیروی می‌کنند که آگاهی به آن‌ها برای زوجین ضروری است. از جمله مباحث مهم در این زمینه، حقوق مالی زن است که شامل مواردی چون مهریه، نفقه، نحله و اجرت‌المثل می‌شود. در این مطلب، به معرفی دو مورد از این حقوق مالی یعنی تفاوت نحله و اجرت‌المثل می‌پردازیم.
نحله چیست؟
نحله در لغت به معنای هدیه و بخشش است. این اصطلاح در نظام حقوقی خانواده به مالی اطلاق می‌شود که شوهر، بر اساس حکم دادگاه، در زمان طلاق به همسر خود پرداخت می‌کند. نحله معمولاً در شرایطی پرداخت می‌شود که درخواست طلاق از سوی شوهر باشد. در چنین مواردی، دادگاه با در نظر گرفتن عواملی نظیر مدت زندگی مشترک و وضعیت مالی مرد، مبلغی را به عنوان نحله برای زوجه تعیین می‌کند. از آنجا که نحله هدیه‌ای است که دادگاه به‌طور اجباری از شوهر می‌خواهد به همسرش بدهد، نیازی به اثبات فعالیت‌های خاص توسط زن ندارد.
شرایط دریافت نحله
برای دریافت نحله، شرایطی وجود دارد که باید به آن توجه شود:
- درخواست طلاق از سوی شوهر: در صورتی که درخواست طلاق از جانب شوهر باشد، زن می‌تواند تقاضای دریافت نحله را مطرح کند.
- ارائه مدارک و مستندات: زن باید بتواند اثبات کند که در طول زندگی مشترک وظایف شرعی خود را انجام داده است.
- درخواست در دادگاه: دادگاهی که به پرونده طلاق رسیدگی می‌کند، در مورد نحله نیز تصمیم‌گیری می‌کند.
اجرت‌المثل چیست؟
اجرت‌المثل به اجرتی گفته می‌شود که زن می‌تواند به واسطه فعالیت‌هایی که به درخواست شوهر در زندگی مشترک انجام داده است، مطالبه کند. این حق مالی به زن تعلق می‌گیرد مشروط بر آنکه فعالیت‌ها از جمله وظایف شرعی و قانونی او نبوده و به‌صورت داوطلبانه یا تبرعی انجام نشده باشند. اجرت‌المثل بیشتر به عنوان جبران زحمات زن در منزل شوهر محاسبه می‌شود و در مواردی مانند کارهای منزل، مراقبت از فرزندان یا سایر اموری که برای آسایش خانواده انجام شده‌اند، قابل دریافت است.
شرایط دریافت اجرت‌المثل
برای دریافت اجرت‌المثل، وجود شرایط زیر ضروری است:
- فعالیت‌های غیر موظف: فعالیت‌هایی که زوجه انجام داده باید خارج از وظایف شرعی و قانونی او باشد.
- عدم قصد تبرع: زن باید اثبات کند که این فعالیت‌ها را به‌صورت رایگان یا داوطلبانه انجام نداده است.
- دستور شوهر: باید مشخص شود که فعالیت‌های مذکور به دستور شوهر بوده‌اند.
تفاوت‌های اصلی نحله و اجرت‌المثل
نحله و اجرت‌المثل هر دو جزو حقوق مالی زن محسوب می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی بین این دو وجود دارد:
- ماهیت حقوقی: نحله به‌عنوان هدیه‌ای از سوی شوهر به همسرش در زمان طلاق تعلق می‌گیرد و برای آن نیازی به اثبات فعالیت‌های خاص زن نیست. در مقابل، اجرت‌المثل جبران زحمات و کارهایی است که زن به درخواست شوهر انجام داده و نیاز به اثبات در دادگاه دارد.
- مبنای پرداخت: نحله فقط در صورتی تعلق می‌گیرد که درخواست طلاق از سوی مرد باشد، در حالی که اجرت‌المثل برای فعالیت‌های خاص زن در زندگی مشترک و به شرط عدم قصد تبرع، قابل دریافت است.
- عدم امکان مطالبه همزمان: دادگاه نمی‌تواند همزمان حکم به پرداخت نحله و اجرت‌المثل دهد؛ یعنی زن فقط مستحق یکی از این دو حقوق است.
سخن پایانی
آگاهی از نحله و اجرت‌المثل به عنوان حقوق مالی زن در هنگام طلاق، برای زن و شوهر اهمیت زیادی دارد. اگر در این زمینه سوالات یا نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، پیشنهاد می‌شود با وکلای متخصص مشورت کنید. این دو حق مالی به منظور حفظ حقوق زن در زمان طلاق تعیین شده‌اند و تصمیم‌گیری در خصوص آن‌ها به دادگاه مربوطه بستگی دارد.
