دعوای اثبات وقوع بیع

دعوای اثبات وقوع بیع، یکی از دعاوی ملکی متداول در مراجع قضایی است که به منظور احراز و اثبات وقوع عقد بیع (معامله) بین خواهان و خوانده مطرح می‌شود. در این دعوا، خواهان مدعی است که معامله‌ای با خوانده منعقد کرده، اما خوانده از انجام تعهدات خود و به رسمیت شناختن معامله امتناع می‌کند.

بیع درواقع از عقود معین است و قوانین مرتبط با آن در قانون مدنی تعریف شده است.  منظور از عقد بیع در واقع همان خرید و فروش است. بلافاصله پس از عقد بیع با پرداخت ثمن معامله (قیمت معامله) مالکیت دارایی مورد معامله از فروشنده به خریدار منتقل می شود.

مبانی قانونی دعوای اثبات وقوع بیع:

• ماده 338 قانون مدنی: “بیع، عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین در مقابل دریافت ارزش کالای مورد معامله به صورت نقدی یا غیر نقدی، مالکیت موضوع مورد معامله را به طرف دیگر منتقل می کند.”
• ماده 1257 قانون مدنی: “در معاملات و عقود، هر کس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند.”

ارکان دعوای اثبات وقوع بیع:

خواهان باید وجود عقد بیع را با ارائه دلایل و مدارک اثبات کند. این دلایل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• مبایعه‌نامه عادی:  سندی است که بین طرفین معامله تنظیم می‌شود و حاوی مشخصات طرفین، مورد معامله، ثمن معامله و سایر شرایط توافق شده است.
• شهادت شهود:  اگر معامله به صورت شفاهی منعقد شده باشد، خواهان می‌تواند به واسطه شهادت شهود، وقوع معامله را اثبات کند.
• اقرار خوانده:  اگر خوانده وقوع معامله را اقرار کند، دیگر نیازی به ارائه دلایل دیگر نیست.
• رابطه حقوقی بین خواهان و خوانده:  خواهان باید ثابت کند که معامله با خوانده انجام شده است.
• قانونی بودن موضوع معامله:  موضوع معامله باید مشروع و قانونی باشد.
• عدم اثبات فسخ یا انفساخ معامله : اگر معامله فسخ یا منفسخ شده باشد، دیگر دعوای اثبات وقوع بیع مسموع نخواهد بود.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای اثبات وقوع بیع:

• شورای حل اختلاف: اگر ارزش خواسته تا بیست میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است.
• دادگاه عمومی حقوقی: اگر ارزش خواسته بیش از بیست میلیون تومان باشد، دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی است.

شیوه و مراحل اقامه دعوی اثبات وقوع بیع

دعوی اثبات وقوع بیع می‌تواند در مورد اموال منقول یا غیرمنقول مطرح شود. در این دعوی، خواهان کسی است که مدعی وقوع عقد بیع بین خود و خوانده دعوی در خصوص مال معین و مشخصی و انتقال مالکیت مبیع به خود (خواهان) است. معمولاً اثبات وقوع عقد بیع زمانی مطرح می‌شود که سند کتبی مانند مبایعه‌نامه تنظیم نشده یا در دسترس نیست و الزام فروشنده به تنظیم سند رسمی امکان‌پذیر نیست.

مراحل اقامه دعوی:

• جمع‌آوری مدارک و شواهد:
  • در صورت وجود هرگونه سند یا نوشته‌ای، مانند مبایعه‌نامه عادی، پیش‌نویس قرارداد، رسید پرداخت ثمن، یا هرگونه نوشته‌ای که نشان‌دهنده توافق طرفین بر سر بیع باشد، باید جمع‌آوری شوند.
  • شهادت شهود: اگر شهودی وجود دارند که از وقوع عقد بیع بین طرفین آگاه هستند، می‌توان از شهادت آنها در دادگاه استفاده کرد.
  • استعلامات: می‌توان از مراجع ذیصلاح مانند اداره ثبت اسناد و املاک، شهرداری، و غیره در خصوص وضعیت مال مورد معامله استعلام کرد.
  • سایر دلایل و مدارک: هرگونه دلیل و مدرکی که می‌تواند به اثبات وقوع بیع کمک کند، مانند فیلم، عکس، پیامک، و غیره باید جمع‌آوری شود.
• تنظیم دادخواست:
  • در دادخواست باید خواسته خواهان به طور واضح بیان شود. در این مورد، خواسته خواهان اثبات وقوع عقد بیع و الزام خوانده به تنظیم سند رسمی است.
  • دلایل و مدارک باید به طور دقیق در دادخواست ذکر شوند.
  • دادخواست باید به مرجع صالح قضایی تقدیم شود.
• رسیدگی در دادگاه:
  • در جلسه رسیدگی، خواهان و خوانده دعوی حاضر شده و توضیحات خود را ارائه می‌کنند.
  • دادگاه به دلایل و مدارک ارائه شده توسط طرفین توجه می‌کند و در نهایت رأی خود را صادر می‌کند.

نکات مهم در اقامه دعوا اثبات بیع:

• اثبات وقوع بیع از طریق ادله اثبات دعوی مانند شهادت شهود، اماره، و سوگند امکان‌پذیر است.
• در صورت اثبات وقوع بیع، دادگاه می‌تواند خوانده را به تنظیم سند رسمی بیع محکوم کند.
• خواهان دعوی می‌تواند همزمان با دعوی اثبات وقوع بیع، دعوی الزام به تنظیم سند رسمی را نیز مطرح کند.

آثار اثبات وقوع بیع:

• الزام خوانده به انجام تعهدات: پس از اثبات وقوع بیع، خوانده به انجام تعهدات خود، مانند تسلیم مورد معامله یا پرداخت ثمن معامله، ملزم می‌شود.
• جلوگیری از تصرفات خوانده: پس از اثبات وقوع بیع، خواهان می‌تواند از تصرفات خوانده در مورد معامله جلوگیری کند.
• مطالبه خسارات: خواهان می‌تواند خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات خوانده را از وی مطالبه کند.

نکات مهم در خصوص دعوای اثبات وقوع بیع:

• اثبات وقوع بیع، در مورد معاملات شفاهی، می‌تواند دشوار باشد.
• ارائه دلایل و مدارک قوی برای اثبات وقوع بیع ضروری است.
• در صورت اثبات وقوع بیع، خواهان می‌تواند به حقوق قانونی خود از جمله الزام خوانده به انجام تعهدات، جلوگیری از تصرفات خوانده و مطالبه خسارات دست یابد.

جمع‌بندی:

دعوای اثبات وقوع بیع، یکی از دعاوی ملکی مهم است که در صورت اثبات آن، خواهان می‌تواند به حقوق قانونی خود در خصوص مورد معامله دست یابد. اثبات وقوع بیع، در مورد معاملات شفاهی، می‌تواند دشوار باشد، لذا ارائه دلایل و مدارک قوی برای طرح این دعوا ضروری است. جهت دریافت مشاوره تخصصی حقوقی با کارشناسان ما در موسسه حقوقی دادخواهان مجد در تماس باشید.

سوالات متداول