حق شفعه چیست؟

پادکست حق شفعه

حق شفعه یکی از مباحث مهم حقوق مدنی است که به شریک در مال غیرمنقول مشاع این امکان را می‌دهد که در صورت تمایل شریک دیگر به فروش سهم خود، آن را به نفع خود تصاحب کند. در این مقاله به بررسی جامع این حق، شرایط تحقق آن، آثار و احکام مربوط به آن می‌پردازیم. از شما خواننندگان گرامی دعوت می کنیم تا انهای این مطلب همراه ما باشید.

تعریف حق شفعه

طبق ماده ۸۰۸ قانون مدنی، حق شفعه عبارت است از: “هر گاه مال غیرمنقول قابل تقسیمی، بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک، حصه ی خود را به قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه ی مبیع را تملک کند.”

شرایط تحقق حق شفعه

برای تحقق حق شفعه، وجود شرایط زیر ضروری است:

• مال مورد نظر باید غیرمنقول باشد: منظور از مال غیرمنقول، اموالی است که نقل و انتقال آنها به آسانی امکان‌پذیر نیست مانند زمین، آپارتمان و خانه.
• مال غیرمنقول باید قابل تقسیم باشد: در صورتی که مال غیرمنقول قابل تقسیم نباشد، حق شفعه به وجود نخواهد آمد.
• مال باید مشاع بین دو شریک باشد: در صورتی که تعداد شرکا بیش از دو نفر باشد، حق شفعه ایجاد نمی‌شود.
• نقل و انتقال باید از طریق عقد بیع باشد: در صورتی که انتقال سهم شریک از طریق عقدی غیر از بیع مانند هبه، صلح یا وقف انجام شود، حق شفعه به وجود نخواهد آمد.
• قدرت شفیع بر تأدیه ثمن: شفیع باید توانایی پرداخت ثمن معامله به مشتری را داشته باشد.

آثار حق شفعه

• انحلال عقد بیع : با اعمال حق شفعه توسط شریک، عقد بیع بین شریک اول و مشتری منحل شده و شفیع مالک سهم مورد معامله می‌شود.
• انتقال ثمن به مشتری: شفیع موظف است ثمن معامله را به مشتری پرداخت کند.
• پرداخت هزینه‌های معامله: شفیع باید علاوه بر ثمن معامله، هزینه‌های معامله مانند حق الثبت و مالیات را نیز به مشتری پرداخت کند.

احکام مربوط به حق شفعه

• فوریت در اعمال حق شفعه: شفیع باید فوریت در اعمال حق شفعه داشته باشد و در اسرع وقت پس از اطلاع از معامله، اقدام به اعمال حق خود کند.
• جهل شفیع: جهل شفیع به حق شفعه مانع از اعمال حق وی نمی‌شود.
• مصالحه حق شفعه: شفیع می‌تواند قبل از اعمال حق شفعه، آن را به نفع خود یا شخص ثالثی به مشتری مصالحه کند.
• انتقال حق شفعه به وراث: حق شفعه پس از فوت شفیع به وراث وی منتقل می‌شود.
• اسقاط حق شفعه: حق شفعه قابل اسقاط است.

نکات مهم

• حق شفعه از جمله حقوقی است که به منظور حفظ نظم و جلوگیری از ضرر شریک در مال مشاع ایجاد شده است.
• اعمال حق شفعه تابع تشریفات خاصی است که باید به دقت رعایت شود.
• در صورت بروز اختلاف در خصوص حق شفعه، می‌توان به مراجع قضایی مراجعه کرد.

منابع

• قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران
• کتاب حقوق مدنی، دکتر ناصر کاتوزیان
• کتاب حقوق اموال و عقود، دکتر محمدجعفر جعفری لنگرودی

جمع‌بندی

حق شفعه یکی از مباحث مهم حقوق مدنی است که در معاملات اموال غیرمنقول مشاع کاربرد دارد. با در نظر گرفتن شرایط و احکام مربوط به این حق، می‌توان از بروز اختلافات و تضییع حقوق شرکا جلوگیری کرد. امیدواریم این مقاله اطلاعات مفیدی در خصوص حق شفعه در اختیار شما قرار داده باشد. برای دریافت مشاوره تخصصی حقوقی با کارشناسان ما در موسسه حقوقی دادخواهان مجد در تماس باشید.