هرآنچه باید درباره نفقه فرزندان بدانید

نفقه فرزندان چیست؟ وظیفه و مسئولیت والدین در تأمین نیازهای مختلف و اساسی فرزندانشان است. این مسئولیت توسط قوانین مدنی تعیین شده و به نفقه معروف است. نفقه شامل هزینه‌هایی مانند خوراک، پوشاک و مسکن برای فرزندان می‌شود. اما تعریف نفقه محدود به موارد ابتدایی نیست و ممکن است شامل هزینه‌های بهداشت، آموزش، تفریح و سایر نیازهای زندگی روزمره نیز شود. این مفهوم به والدین در تأمین همه جنبه‌ نیاز های فرزندان و  رفاه آنها کمک می‌کند و آنها را مسئولیت پذیرتر می‌سازد. از این رو، نقش و مسئولیت والدین در ارتقای کیفیت زندگی و رشد سالم فرزندان بسیار حیاتی است و نیاز به توجه ویژه دارد

میزان نفقه فرزندان:

بر اساس قانون مدنی، نفقه فرزندان، با در نظر گرفتن استطاعت مالی نفقه دهنده و نیازهای نفقه گیرنده، پرداخت می‌شود. مبلغ نفقه فرزند، بر اساس استطاعت مالی فرد موظف به پرداخت نفقه و نیازهای فرزندان، مثل خوراک، پوشاک، مسکن و آموزش، تعیین می‌شود. در صورت دعوای پرداخت نفقه، دادگاه مبلغ نفقه را تعیین می‌کند. مبلغ نفقه توسط کارشناس نفقه بر اساس ملاحظاتی مانند توانایی مالی نفقه دهنده و نیازهای فرزندان تعیین می‌شود.

پرداخت نفقه فرزندان بر عهده کیست؟

ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، مقرر می دارد: “نفقه اولاد، بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق، به عهده اجداد پدری است، با رعایت الاقرب‌ فالاقرب؛ در صورت ‌نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها، نفقه بر عهده مادر است. هر گاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد، با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب‌ النفقه است.”

طبق این ماده ، پدر موظف به پرداخت نفقه فرزندان است. در صورت عدم توانایی مالی یا فوت پدر، نفقه به عهده جد پدری می‌افتد. اگر هیچکدام از این‌ها نباشند یا نتوانند نفقه را پرداخت کنند، مادر مسئولیت نفقه را بر عهده می‌گیرد . پس از مادر نیز، اجداد مادری وظیفه پرداخت نفقه را دارند.

بیشتر بخوانید: آیا هزینه تحصیل جزو نفقه است؟

پرداخت نفقه فرزندان تا چه سنی است؟

پرداخت نفقه فرزندان پسر تا سن ۱۸ سالگی یا پایان تحصیلات عالی، به عهده پدرشان است، مگر اینکه محجور یا معلول باشند و یا بعد از ۱۸ سالگی توانایی کار کردن نداشته باشند. در این صورت نیز، پدر مسئول نفقه آن‌ها خواهد بود. پس  پسران تا ۱۸ سالگی به آنها نفقه تعلق میگیرد ولی اگر پسری که بالای ۱۸ سال دارد دارای معلولیت باشد و یا دیوانه باشد  یا به هر دلیلی قادر به کار کردن نباشد نفقه همچنان به او تعلق میگیرد.

در مورد دختران، تا زمان ازدواج، حتی به صورت مادام العمر نفقه آن‌ها به عهده پدرشان است. همچنین، در صورت جدایی یا فوت همسر، نفقه دختران به عهده پدرشان خواهد بود.پس اگر دختری هیچوقت ازدواج نکند تا زمانی که زنده است پرداخت نفقه به وی تعلق میگیرد. یا حتی دختری که طلاق گرفته یا همسرش فوت کرده نیز باز به او نفقه تعلق میگیرد.

مجازات عدم پرداخت نفقه:

ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده: هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می شود.

پس پرداخت نفقه فرزندان ، با وجود استطاعت مالی، ضروری است. زیرا فرزندان، قادر به تامین معاش خود نیستند و برای جلوگیری از عدم پرداخت نفقه، قانون مجازات‌هایی را تعیین کرده است. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، افرادی که با وجود استطاعت مالی، از پرداخت نفقه مانند فرزندان خودداری می‌کنند، ممکن است به حبس تعزیری درجه شش، یعنی معادل شش ماه تا دو سال حبس، محکوم شوند.

پس اگر شخصی با وجود اینکه توانایی مالی دارد از پرداخت نفقه فرزندان خود خودداری کند،مرتکب جرم شده و قابل مجازات و تعقیب است.

نفقه معوقه برای فرزندان:

نفقه معوقه فرزند به نفقه‌ای گفته می‌شود که در گذشته به فرزند تعلق می‌گرفته است، اما پرداخت‌کننده نفقه از پرداخت آن خودداری نموده است. برخلاف نفقه معوقه زوجه که قابل مطالبه است، نفقه معوقه فرزند قابل مطالبه نیست. به این معنا که فرزند نمی‌تواند برای مطالبه نفقه گذشته خود در دادگاه اقامه دعوی کند. بنابراین، در صورتی که دادخواست مطالبه نفقه معوقه فرزند به دادگاه ارائه شود،برای مثال دعوی مطالبه نفقه کودک ۱۲ ساله که پدرش از ۱۰ سالگی به او نفقه نداده است ، دادگاه حکمی صادر نخواهد کرد و صرفا نفقه ایام حال و آینده یعنی ۱۲ سالگی به بعد ،به فرزند تعلق خواهد گرفت.

نفقه فرزندان بعد از طلاق والدین:

همانطور که گفته شد پرداخت نفقه فرزندان به عهده پدر است .پس از طلاق والدین نیز همینطور است و پدر باید نفقه فرزندان را بپردازد.این موضوع ارتباطی با این ندارد که حضانت فرزندان با چه کسی است .دادگاه ضمن تعیین تکلیف در مورد حضانت فرزندان در مورد پرداخت نفقه نیز تعیین تکلیف میکند .اصل کلی این است که پس از طلاق والدین همچنان پرداخت نفقه فرزندان ،به عهده پدر است.

سخن پایانی:

نفقه فرزندان، وظیفه و مسئولیت والدین در تأمین نیازهای مختلف فرزندانشان است، که شامل هزینه‌هایی از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت، آموزش و سایر نیازهای زندگی روزمره می‌شود. مقررات قانونی تعیین کرده که پرداخت نفقه بر عهده پدر است و در صورت عدم توانایی یا فوت وی، مسئولیت آن به جد پدری و سپس به مادر و جد مادری انتقال می‌یابد. در مورد نفقه، تفاوتی بین پسران و دختران وجود دارد. برای پسران، پرداخت نفقه تا سن ۱۸ سالگی یا پایان تحصیلات عالی به عهده پدر است، مگر اینکه محجور یا معلول باشند و یا بعد از ۱۸ سالگی توانایی کار کردن نداشته باشند، در این صورت نیز، پدر مسئول نفقه آن‌ها خواهد بود. اما برای دختران، تا زمان ازدواج، حتی تا پایان عمرشان نفقه آن‌ها به عهده پدر است و در صورت جدایی یا فوت همسر، نفقه دختران به عهده پدرشان خواهد بود.

میزان نفقه با توجه به استطاعت مالی فرد موظف به پرداخت و نیازهای فرزندان تعیین می‌شود و در صورت عدم پرداخت، شخص متخلف ممکن است به حبس تعزیری محکوم شود. فرزندان نفقه معوقه ندارند یعنی نمیتوانند برای نفقه ایام گذشته و قبلی که به آنها پرداخت نشده شکایت کنند .پس نفقه فرزندان از زمان مطالبه آنها ،بهشان تعلق میگیرد .در صورت طلاق والدین، پرداخت نفقه فرزندان به عهده پدر باقی می‌ماند، بدون توجه به اینکه حضانت فرزندان به عهده چه کسی است.

در صورت نیاز به مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.

سوالات متداول