مقایسه ازدواج دائم و موقت

پادکست راجع به ازدواج دائم و موقت

در نظام حقوقی ایران، ازدواج عنوان بنیادی ترین نهاد اجتماعی  به دو نوع دایم و موقت تقسیم می‌شود که هر یک ویژگی‌ها و احکام خاص خود را دارند. ازدواج دایم، که به عنوان ازدواج سنتی و همیشگی شناخته می‌شود، مبتنی بر پیمانی است که میان زن و مرد برای زندگی مشترک بسته می‌شود و از لحاظ قانونی و اجتماعی به رسمیت شناخته می‌شود. این نوع ازدواج، تعهداتی بلندمدت و دائمی برای طرفین به همراه دارد و بسیاری از احکام و حقوق خانواده در قوانین مدنی و شرعی به آن اختصاص دارد.

از سوی دیگر، ازدواج موقت ، نوعی ازدواج است که برای مدت زمان معین و با شرایط خاصی انجام می‌شود. در این نوع ازدواج، مدت و مهریه باید به صورت مشخص تعیین شود و پس از پایان مدت تعیین شده، عقد ازدواج به صورت خودکار فسخ می‌شود. ازدواج موقت به عنوان یک راه‌حل موقتی در موارد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای شرایط و احکام متفاوتی نسبت به ازدواج دایم است.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های دو نوع ازدواج دایم و موقت در نظام حقوقی ایران بپردازیم. با تحلیل دقیق‌تر هر یک از این دو نوع ازدواج، می‌توان به درک بهتری از تاثیرات حقوقی و اجتماعی آن‌ها دست یافت و تفاوت‌های موجود در احکام و مقررات مربوط به هر کدام را به‌طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار داد.

شباهت های ازدواج دائم و موقت

هرچند عقد دائم و عقد موقت در برخی از ویژگی‌ها مانند تعیین مدت با یکدیگر تفاوت دارند و این شرط مدت معین، ازدواج موقت را از ازدواج دائم متمایز می‌کند، اما علیرغم این تفاوت‌ها، شباهت‌های بسیاری میان این دو نوع ازدواج وجود دارد. در این مقاله به بررسی این شباهت‌ها می‌پردازیم:

اولین شباهت مهم بین ازدواج دائم و موقت، شرایط عمومی لازم برای انعقاد این دو نوع عقد است. برای هر دو نوع ازدواج، شرایط صحت قرارداد شامل قصد و رضای طرفین، اهلیت آنها، موضوع معین عقد و جهت مشروع آن ضروری است. به عبارت دیگر، شرایطی که برای انعقاد ازدواج دائم لازم است، در ازدواج موقت نیز ضروری است.

ایجاد رابطه زوجیت و محرمیت میان زوجین از دیگر شباهت‌های این دو نوع ازدواج است. در هر دو نوع ازدواج، پس از انعقاد عقد، رابطه‌ای شرعی و قانونی میان زن و مرد برقرار می‌شود که آنها را به یکدیگر محرم می‌کند.

از دیگر شباهت‌های قابل توجه، حقوق و تکالیف والدین نسبت به فرزندان متولد از این دو نوع ازدواج است. فرزندان حاصل از ازدواج موقت همچون فرزندان ازدواج دائم از حقوق یکسانی برخوردارند و والدین آنها ملزم به تأمین نیازهای قانونی آنها هستند. یکی از مهم‌ترین این حقوق، حق دریافت نفقه است.

موانع ازدواج در عقد دائم و موقت نیز مشابه هستند. به عنوان مثال، ازدواج با زن شوهردار یا مرد دارای همسر ممنوع است. همچنین، ازدواج مسلمان با غیرمسلمان از جمله این موانع محسوب می‌شود.

نگه داشتن عده توسط زوجه در صورت جدایی زوجین، چه در ازدواج دائم و چه در ازدواج موقت، ضروری است. زنی که از همسر خود جدا شده است باید مدت معینی را به عنوان عده نگه دارد.

خواستگاری از زنی که در عقد ازدواج موقت دیگری است، همانند زنی که در عقد دائم است، ممنوع می‌باشد.

همچنین، ازدواج همزمان با دو خواهر در هر دو نوع عقد حرام و ممنوع است.

احکام حرمت خویشاوندان هریک از زوجین نسبت به طرف دیگر نیز در هر دو نوع ازدواج یکسان است. برای مثال، در هر دو نوع عقد، مادر زن به شوهر محرم می‌شود و پدر شوهر نیز به زن محرم خواهد شد.

تفاوت های ازدواج دائم با ازدواج موقت

هرچند ازدواج دائم و ازدواج موقت هر دو به ایجاد رابطه زوجیت منجر می‌شوند و دارای شباهت‌های متعددی هستند، اما تفاوت‌های قابل توجهی نیز میان این دو نوع عقد وجود دارد که باید هنگام انعقاد آن‌ها مدنظر قرار گیرند. در این قسمت به توضیح این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

یکی از تفاوت‌های اساسی بین ازدواج دائم و ازدواج موقت، لزوم تعیین مدت در عقد موقت است. در ازدواج موقت، تعیین مدت از شرایط اساسی صحت عقد می‌باشد و در صورت عدم تعیین مدت، عقد باطل خواهد بود. در حالی که ازدواج دائم، یک عقد نکاح بدون مدت مشخص است و بنابراین نیازی به تعیین مدت ندارد.

علاوه بر تعیین مدت، تعیین مهریه نیز یکی از تفاوت‌های اساسی بین ازدواج دائم و موقت است. در عقد موقت، تعیین مهریه از شرایط اساسی صحت عقد است و بدون آن عقد باطل خواهد بود. اما در ازدواج دائم، تعیین مهریه می‌تواند بعد از عقد نیز انجام شود و در صورتی که مهریه تعیین نشده باشد، زن از دیگر انواع مهریه برخوردار خواهد شد.

در ازدواج موقت، مرد موظف به پرداخت نفقه به زن خود نیست، مگر اینکه این امر به عنوان شرط در عقد ذکر شده باشد یا عقد بر مبنای آن جاری شده باشد. در مقابل، در عقد دائم، مرد موظف به پرداخت نفقه به همسر خود است. در صورت عدم پرداخت نفقه، زن می‌تواند دادخواست حقوقی برای مطالبه نفقه بدهد و حتی شکایت کیفری ترک انفاق را مطرح کند.

جدایی زن و شوهر در ازدواج موقت از طریق طلاق امکان‌پذیر نیست، چرا که طلاق مخصوص عقد دائم است. در ازدواج موقت، جدایی از طریق انقضاء مدت، بذل مدت (بخشش مدت باقی‌مانده توسط مرد) یا فسخ نکاح انجام می‌شود.

مدت عده در عقد دائم و موقت نیز متفاوت است. در ازدواج دائم، مدت عده سه طهر (سه دوره پاکی از عادت ماهیانه) است، در حالی که در ازدواج موقت، مدت عده دو طهر می‌باشد.

یکی دیگر از تفاوت‌های مهم این است که در ازدواج موقت، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند، در حالی که در ازدواج دائم، زن و شوهر از یکدیگر ارث می‌برند.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که احکام مربوط به تعیین مدت، تعیین مهریه، پرداخت نفقه، جدایی زوجین، عده و ارث در ازدواج دائم و موقت یکسان نیستند. در حالی که تعیین مدت و مهریه از شروط صحت عقد موقت محسوب می‌شوند، این شروط در ازدواج دائم وجود ندارند.

سخن پایانی

ایجاد رابطه زوجیت و محرمیت، اشتراک در موانع نکاح، ممنوعیت خواستگاری از زن شوهردار، حقوق قانونی فرزندان، لزوم نگه داشتن عده و محرمیت با خویشاوندان، از جمله شباهت‌های مهم بین ازدواج دائم و موقت است. در مقابل، لزوم تعیین مدت و مهریه در ازدواج موقت، بر خلاف ازدواج دائم، از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع ازدواج به شمار می‌رود.

آگاهی از  تفاوت‌ها  برای انتخاب نوع مناسب ازدواج بر اساس شرایط و نیازهای فردی بسیار مهم است. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی در این زمینه، می‌توانید به موسسه حقوقی دادخواهان مجد مراجعه کنید.  این موسسه با تیمی از وکلای مجرب و کارشناسان حقوقی آماده ارائه راهنمایی و پاسخ به سوالات شما در زمینه ازدواج دائم و موقت و سایر مسائل حقوقی مرتبط می‌باشد.برای دریافت مشاوره تخصصی همین الان با موسسه حقوقی دادخواهان مجد تماس بگیرید.

سوالات متداول