اراضی موات به زمین‌هایی گفته می‌شود که فاقد آبادانی و مالک باشند. به عبارت دیگر، این زمین‌ها سابقه کشت و زرع و احیاء نداشته و هیچ شخصی مدعی مالکیت آنها نیست. اراضی موات از مباحات شمرده می‌شوند و شخص با احیاء آنها می‌تواند مالک زمین شود. احیاء به عملیاتی گفته می‌شود که زمین را قابل استفاده می‌کند، مانند زراعت، درخت‌کاری، بنا ساختن و غیره.
شرایط اراضی موات:
- مجهول بودن سابقه مالکیت خصوصی: مالکیت خصوصی قبلی برای زمین مشخص نباشد.
- عدم مشغولیت به زراعت و مستحدثات در حال حاضر: زمین در حال حاضر زراعت یا ساخت و ساز در آن انجام نباشد.
- عدم داشتن مالک در حال حاضر: هیچ شخصی مدعی مالکیت زمین نباشد.
انواع اراضی موات:
اراضی موات به صورت کلی در چهار دسته زیر شناخته می شوند:
۱ـ اراضی موات بالاصاله:
این نوع زمین‌ها از ابتدا موات بوده‌اند و سابقه مالکیت خصوصی برای آنها وجود ندارد. ممکن است به طور قطع مشخص باشد که هیچ گاه مالکی نداشته‌اند یا سابقه مالکیت آنها به طور کامل مجهول باشد.
۲ـ اراضی موات بالعرض:
این نوع زمین‌ها در گذشته آباد و دارای سکنه بوده‌اند، اما به مرور زمان متروکه شده و به طور کامل از بین رفته‌اند. نمونه‌هایی از این نوع زمین‌ها شامل زمین‌های شوش و بابل و امثال آن است.
۳ـ اراضی مجهول المالک:
از روی آثار و شواهد مشخص است که این نوع زمین‌ها مالکی داشته‌اند، اما هویت مالک آنها ناشناخته است. این نوع زمین‌ها در واقع مشمول دو عنوان موات و مجهول المالک می‌شوند.
۴ـ اراضی اعراضی:
- مالک این نوع زمین‌ها مشخص است، اما از مالکیت آنها اعراض کرده و آنها را رها کرده است.
- اعراض در لغت به معنی رویگرداندن و رها کردن است و در اصطلاح فقهی و حقوقی به معنی رها کردن و رویگرداندن از چیزی است که در سلطه و تصرف شخصی بوده است.
اقسام اراضی اعراضی:
اراضی اعراضی نیز به صورت کلی در ۳ دسته زیر شناخته می شوند:
- اراضی موات احیاء شده: مالک پس از احیاء زمین از آن اعراض کرده است.
- اراضی غیر موات: این نوع زمین‌ها مشمول هیچ یک از اقسام دیگر اراضی موات نمی‌شوند و تابع مالکیت مالک هستند.
- اراضی متروکه: مالک این نوع زمین‌ها آنها را رها کرده و به حال خود رها شده‌اند، اما مالک از مالکیت آنها اعراض نکرده است.
حکم اعراض از اراضی:
در صورتی که مالک از اراضی خود اعراض کند و سال‌ها به آن سر نزند و کسی را برای اداره آن معین نکند و تصمیم به بازگشت هم نداشته باشد، در واقع از مالکیت آن صرف نظر کرده است. چنین اموالی همان احکام مربوط به مباحات را دارد.
اراضی موات در قانون مدنی:
در قانون مدنی ایران، ماده ۱۴۱ به تعریف احیاء اراضی موات و ماده ۱۴۲ به شرایط احیاء این اراضی می‌پردازد. همچنین، قانون زمین شهری مصوب ۱۳۶۶ به اراضی موات شهری و نحوه احیاء آنها اختصاص دارد.
احیاء زمین
احیاء اراضی موات یکی از راه‌های تملک زمین در قانون مدنی ایران است. ماده ۱۴۱ قانون مدنی مراد از احیاء را عملیاتی می‌داند که زمین موات و مباحه را قابل استفاده می‌کند. این عملیات می‌تواند شامل زراعت، درخت‌کاری، بنا ساختن و غیره باشد. با احیاء اراضی موات، شخص مالک زمین می‌شود و حق تقدم در احیاء نیز با کسی است که شروع به احیاء کرده باشد.
مزایای احیاء اراضی موات:
- تملک زمین: با احیاء اراضی موات، شخص می‌تواند مالک زمین شود.
- افزایش تولید: احیاء اراضی موات می‌تواند به افزایش تولید محصولات کشاورزی و غیره کمک کند.
- ایجاد اشتغال: احیاء اراضی موات می‌تواند فرصت‌های شغلی جدید ایجاد کند.
در نهایت، احیاء اراضی موات می‌تواند به عمران و آبادانی کشور کمک کند.
سخن پایانی
اراضی موات زمین‌هایی هستند که فاقد آبادانی و مالک باشند. احیاء این اراضی یکی از راه‌های تملک زمین در قانون مدنی ایران است و مزایای بسیاری مانند افزایش تولید، ایجاد اشتغال و عمران و آبادانی کشور را به همراه دارد. قوانین مربوط به احیاء اراضی موات شامل قانون مدنی و قانون زمین شهری است.
کارشناسان ما در موسسه حقوقی دادخواهان مجد آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان در زمینه اراضی موات می باشند. برای دریافت مشاوره تخصصی از طریق شماره‌های موجود در سایت با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
اراضی موات به زمین‌هایی گفته می‌شود که فاقد آبادانی و مالک باشند. مثلا زمینی که هیچ کشت و زرعی در آن انجام نشده و کسی مالک آن نیست.
شخصی که اقدام به احیاء اراضی موات کند، می‌تواند مالک آن شود. مثلا با زراعت یا درخت‌کاری.
احیاء به عملیاتی گفته می‌شود که زمین را قابل استفاده می‌کند. مثلا زراعت، درخت‌کاری، یا بنا ساختن.
۱) مجهول بودن سابقه مالکیت خصوصی، یعنی مالکیت قبلی برای زمین مشخص نباشد.
۲) عدم مشغولیت به زراعت و مستحدثات در حال حاضر، یعنی زمین فعلاً زراعت یا ساخت و ساز نداشته باشد.
۳) عدم داشتن مالک در حال حاضر، یعنی هیچ شخصی مدعی مالکیت زمین نباشد.
زمین‌هایی که در گذشته آباد بوده‌اند اما به مرور زمان متروکه شده‌اند. مثل زمین‌های شوش و بابل.
زمین‌هایی که از ابتدا موات بوده‌اند و سابقه مالکیت خصوصی ندارند. مثل بیابان‌ها.
زمین‌هایی که مالکی داشته‌اند اما هویت مالک آنها ناشناخته است.
زمین‌هایی که مالک آنها مشخص است اما از مالکیت آنها اعراض کرده است. مثلا مالک زمینی را رها کرده و استفاده نمی‌کند.
اگر مالک از اراضی خود اعراض کند و سال‌ها به آن سر نزند و کسی را برای اداره آن معین نکند، مالکیت آن را از دست می‌دهد.
