مقدمه ای بر قرارداد مزارعه
در ادامه مقالات موسسه حقوقی دادخواهان مجد ایرانیان مبنی بر بررسی قرارداد‌‌های بانکی و ابعاد مختلف این قرارداد ها، در این مقاله به قراداد مزارعه پرداخته ایم که کاربرد فرآوانی دارد. همچنین در مقالات پیشین اشاره کردیم که عدم آگاهی از ابعاد حقوقی قرارداد ها و نداشتن حداقل دانش در رابطه به قرارداد ها میتواند منجر به افتادن به دام دعاوی حقوقی گردد.
در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف قرارداد بانکی مزارعه خواهیم پرداخت. بعد ارائه تعریف قرارداد مزارعه، به شرایط این قرارداد خواهیم پرداخت. همچنین در پایان مطلب نمونه قرارداد مضاربه نیز جهت دانلود رایگان فراهم گردیده است.
👨⚖️ جهت مشاوره با وکیل حرفه ای کلیک کنید 👩⚖️
قرارداد مزارعه چیست؟
به زباده ساده، عقد مزارعه قراردادی است که طی آن، مالک یک زمین با کاربری کشاورزی، زمین خود را برای مدت معینی در اختیار شخصی قرار میدهد تا در آن کشاورزی انجام دهد. سود حاصل از برداشت محصولات بین دو طرفین قرارداد با نسبت معین شده در قرارداد تقسیم میشود. (راجع به تغییر کاربری زمین کشاورزی بیشتر بخوانید)
ریشه کلمه مزارعه از باب مفاعله کلمه زرع میباشد. باب مفاعله در زبان عربی به معنای انجام امر طرفینی میباشد و زرع نیز به معنای کشاورزی است. با توجه به تعریف فوق، ماده 518 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، قرارداد مزارعه را به این شکل تعبیر مینماید:
مزارعه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین در ازای شریک شدن در سود حاصل از کشت زرع زمین خود را در اختیار زارع قرار میدهد. در این قرارداد مالک زمین یا کسی که زمین خود را در اختیار دیگری قرار میدهد “مزارع” نام دارد و شخصی که عکل زراعت را انجام میدهد “عامل” میباشد.
مواردی که باید در قرارداد مزارعه ذکر شود
همانطور که قبلا نیز اشاره کرده‌ایم، بندها و نکاتی که در قرارداد ذکر میشود از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. در این بخش قصد داریم تا به مواردی اشاره کنیم که وجود آنها در قرارداد مزارعه بسیار حائز اهمیت میباشد و عدم شفاف سازی آنها در متن قرارداد میتواند در طول مدت قرارداد مشکلات عدیده ای را ایجاد نماید.
1. مدت زمان عقد مزارعه
یکی از مواردی که در هر قراردادی از اهمیت بالایی برخوردار است مدت زمان قرارداد است. در عقد مزارعه نیز باید مدت معینی مشخص شود. باید معین شود که مزارع زمین خود را برای چه مدتی در اختیار عامل قرار میدهد. در این مورد باید توجه داشت که مدت زمان معین شده باید برای کشت محصول کافی باشد در غیر این صورت عقد باطل میباشد.
از سمتی نیز اگر هیچ زمانی برای عقد مزارعه معین نشود، معامله باطل میباشد. لذا اهمیت موضوع زمان بسیار بالا میباشد و عدم رعایت نکات میتوان قرارداد را فاقد شرایط قانونی نماید.
2. سهم طرفین قرارداد مزارعه
یکی دیگر از موارد بسیار مهم در متن قرارداد مزارعه، ذکر سهم هر یک از طرفین میباشد. در صورتی که سهم هر یک از طرفین (مزارع و عامل) مشخص نشود قرارداد باطل نمیشود اما دیگر قرارداد مزارعه نیست.
سوال: با توجه به مقالات قبلی در صورت عدم ذکر سهم طرفین در قرارداد مزارعه، قرارداد به چه قراردادی بدل میشود؟
پاسخ: در این صورت میتوان قرارداد مزارعه را به عنوان قرارداد جعاله یا حتی قرارداد کارگری در نظر گرفت.
3. نوع زرع
نوع زرع و در وقاع محصولی که قرار است در زمین مزارع کشت شود باید در قرارداد مزارعه مشخص شود. مگر آنکه طبق عرفی که در محل وقوع ملک وجود دارد، نوع زرع مشخص باشد. حالت دیگری که میتوان نوع زرع را مشخص نکرد این است که قرارداد مطلق زراعت باشد و اختیار کشت هر نوع محصولی که مغایر قوانین کشور نباشد به عامل سپرده شود.
4. مخارج مورد نیاز مزارعه
کشت محصول احتمالا هزینه های جانبی مانند کود، رسیدگی و.. دارد. در قرارداد مزارعه باید مشخص شود که این مخارج بر عهده کدام یک از طرفین میباشد و یا اینکه قرار است مشترکا تهیه شود. در صورت عدم تعیین این مورد، قرارداد مزارعه باطل میباشد.
5. سایر شروط
علاوه بر موارد فوق، طرفین میتوانند با توافق یک دیگر شروط دیگری را منوط بر آنکه مغایر قوانین جمهوری اسلامی ایران نباشد، به قرارداد اضافه نمایند.
شرایط زمین در قرارداد مزارعه
شرایط زمینی که قرار است در آن زراعت انجام شود بسیار مهم است. یکی از موضوعاتی که میتواند حق فسخ را به عامل بدهد همین موضوع شرایط زمین میباشد. برای درک بهتر این موضوع، با مثال پیش میرویم. فرض کنید مزارع زمینی را جهت کشت برنج در اختیار عامل قرار داده است. در وتقع بین مزارع و عامل قرارداد مزارعه کشت برنج منعقد شده است. حال اگر بعد از عقد قرارداد عامل متوجه شود که این زمین حتی با چاه عمیق نیز قادر به تامین آب مورد نیاز برای کشت برنج نمیباشد میتواند قرارداد را به صورت یک طرفه باطل نماید.
یا در شرایطی دیگر ممکن است زمین مشاع باشد و عامل حق زدن اه در زمین را نداشته باشد که عملا کشت را غیر ممکن میسازد. در این صورت نیز عامل حق فسخ را خواهد داشت.
لازم یا جایر بودن قرارداد مزارعه
عقد مزارعه یک عقد لازم میباشد. به این معنا که هیچ یک از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند مگر با رعایت بند های مربوط به فسخ قرارداد. در مقالات پیشین به تفصیل به موضوع عقود لازم و جایز پرداخته ایم و توصیه میکنیم جهت درک بیشتر سری به وبلاگ موسسه حقوقی دادخواهان مجد بزنید!
💡 بیشتر بخوانید: عقود لازم و جایز 💡
عقد مزارعه بانکی
طبق قوانین جدید بانک مرکزی، بانک ها زمین هایی که بلا استفاده مانده و قابلیت زراعت دارند را میتوانند طی یک قرارداد مزارعه تحت اختیار عامل قرار دهند.
نمونه قرارداد مزارعه (قرارداد کشت برنج)
همانطور که در ابتدای مقاله قول دادیم ، یک نمونه عقد مزارعه به صورت رایگان در اختیار شما بزرگواران قرار گرفته است که میتواند از آن به عنوان الگویی جهت تنظیم سایر قرارداد های مزارعه خود استفاده نمایید.
وکیل ملکی و عقد قرارداد
موسسه حقوقی دادخواهان مجد ایرانیان به عنوان یکی از برترین موسسات حقوقی فعال در تهران آماده ارائه خدمت به موکلین عزیز در زمینه های مختلف حقوقی مانند: دعاوی ملکی ، دعاوی بانکی ، مسائل ثبتی، دعاوی قراردادی ، کیفری ، بازرگانی و … میباشد.
همانطور که در طول این مطلب نیز اشاره شد، قرارداد مزارعه نکات ریزی دارد که عدم توجه به آنها میتواند منجر به ایجاد دعاوی ملکی شود. لذا توضیه میکنیم جهت جلوگیری از وقوع این چنین اتفاقات، قبل از عقد قرارداد با وکلای مجرب موسسه حقوقی دادخواهان مجد مشورت نمایید.
