یباشدل دهبه دلیل تفاوتهای زیادی که نظامهای حقوقی کشورها دارند فعالیت در عرصه تجارت بینالملل بهسادگی انجام نمیشود.
به همین خاطر اتاق بازرگانی بینالمللی در این خصوص چارهای اندیشیده و اقدام به تدوین سندی تحت عنوان اینکوترمز کرده است. دراین سند اصطلاحات رایج و مهم بینالمللی مورد نیاز برای تجارت بینالملل شرح داده شده است. سند اینکوترمز طی سالهای متمادی به جهت تسهیل امر تجارت و یکسانسازی مفاهیم استاندارد تجارت بینالملل به خصوص در زمینه حملونقل بینالمللی، یک منبع معتبر و پرکاربرد برای بازرگانان محسوب میشود.
در حال حاضر جدیدترین نسخه آن اینکوترمز 2020 بوده که جدیدا تدوین شده است.
اینکوترمز در لغت
اینكوترمز در واقع تعیینكننده ضوابط بین خریدار و فروشنده در معاملات تجاری است. اینکوترمز ترکیبی از سه کلمه (International Commercial Terms) به معنای (اصطلاحات بینالمللی بازرگانی) است. اینکوترمز در دهه 1930 میلادی توسط اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) وارد فهرست مقررات بازرگانی شد.
این اتاق مطالعاتی را در زمینه تفسیر اصطلاحات تجاری به عمل آورد و مقرراتی را برای تفسیر یكنواخت اصطلاحات بازرگانی بین المللی در سال 1936 برقرار نمود كه به اینكوترمز معروف گشت.
اتاق بازرگانی بینالمللی و وظایف آن
اتاق بازرگانی بینالمللی یا ICC، نهادی خصوصی و سازمان بینالمللی غیردولتی است که از سال ۱۹۱۹ تشکیل شد. وظیفه این سازمان تسریع و تسهیل مناسبات و ارتباطات تجاری بینالمللی میباشد. اتاق بازرگانی بین المللی با تلاشی که در تدوین استانداردهای جهانی، تنظیم اصول و خط مشیهای تجارت بینالملل و توسعه برخی سیاستگذاریهای بانکداری بینالمللی در حوزه اعتبارات اسنادی و داوری تجاری بینالمللی کرده است توانسته نقش مهمی را در عرصه تجارت بینالملل بازی کند.
اهمیت اتاق بازرگانی بینالمللی تا حدی بوده است که بسیاری از اتاقهای بازرگانی کشورهای جهان، بانکها، شرکتهای حملونقل، بازرسی، بیمه و شرکتهای بزرگ تجاری از سراسر جهان در ارتباط با این سازمان فعالیت میکنند. به عبارت دیگر پیروی از مقررات و استانداردهای منتشر شده توسط این سازمان در امر تجارت بینالملل در دستور کار میباشد.
اینکوترمز به زبان ساده
گفتیم که یکی از مهمترین اسناد تدوین شده توسط اتاق بازرگانی بینالمللی، اسناد اینکوترمز یا اصطلاحات بازرگانی بینالمللی است. این سند به شکلی منظم توسط همین سازمان مورد بررسی و بازبینی و انتشار قرار میگیرد. تقریبا اکثر کشورهای جهان برای تسهیل تجارت بینالمللی خود به این اسناد اعتماد میکنند.
برای اینکه با اینکوترمز آشنا شوید آن را به زبان ساده توضیح میدهیم.
یک کالا از زمان تولید تا رسیدن به دست خریدار مراحل مختلفی را طی میکند. ممکن است به صورتهای مختلفی این کالا به دست خریدار برسد.
اصطلاح اینکوترمز در برگیرنده حالتهای مختلف رسیدن کالا از تولیدکننده به خریدار است. اینکوترمز هر کدام از حالتها، مسئولیتها و هزینههای تحویل کالا را برای طرفین مشخص کرده است. چرا که در حالات مختلف تحویل کالا، ممکن است خریدار و فروشنده متقبل مسئولیتها و هزینههای مختلف شوند. اینکوترمز برای هرکدام از این حالات، واژگان و اصطلاحات مختلف را در نظر گرفته است.
کاربرد اینکوترمز چیست؟
اینکوترمز زمانی به کار میآید که فروشنده میخواهد کالای خود را در یک مقصد مشخص به خریدار تحویل دهد. برای این منظور در قرارداد تجاری و اسناد مربوطه نیاز است که چگونگی تحویل کالا کاملا تشریح شود.
در اینجا اینکوترمز وارد عمل میشود. به این معنا که در قراردادها و اسناد حقوقی فیمابین طرفین ذکر میکنند که براساس کدام یک از حالات مختلف اینکوترمز قصد دارند کالا را به خریدار تحویل دهند.
به طور مثال موضوعاتی مانند شیوه حملونقل، ترخیص کالا، پرداخت هزینهها، انتقال ریسک محموله، مسئولیت فروشنده و خریدار و بیمه محموله توسط سند اینکوترمز توضیح داده شدهاند. کاربرد اینکوترمز زمانی مشخص میشود که با این کار جای هرگونه تفسیر و تحلیل شخصی گرفته میشود. به این طریق دو طرف میتوانند به یک سند واحد و استاندارد استناد کنند.
نسخههای مهم اینکوترمز
اینکوترمز در سالهای ۱۹۳۶، ۱۹۵۳، ۱۹۶۷، ۱۹۸۰، ۱۹۹۰، ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ منتشر شده است.
که دو نسخه مهم آن اینکوترمز ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ است و سپس تغییراتی در اینکوترمز ۲۰۲۰ اتفاق افتاد.
اینکوترمز ۲۰۰۰ چهار دستهبندی را برای تاجران بینالمللی به رسمیت شناخت.
چهارگروه اصلی اینکوترمز ۲۰۰۰ عبارت بودند از:
- گروه E به معنای تحویل کالا در محل تولید
- گروه F، به معنای تحویل کالا به حملکننده و در مکان معین خریدار
- گروه C، مربوط به قراردادهای حمل و ارسال
- گروه D، واگذاری ریسک کامل به فروشنده تا رسیدن کالا به مقصد
پس از ۱۰ سال و با تحولات نسبتا زیادی اینکوترمز ۲۰۱۰ منتشر شد.
در این نسخه از اینکوترمز اگرچه دستهبندیهای چهارگانه اینکوترمز ۲۰۰۰ همچنان وجود داشت، اما این نسخه تمام روشهای حمل اعم از هوایی، زمینی و دریایی را در بر میگرفت. عمده محتوای این نسخه به روش حمل دریایی و مقررات حملونقل با کشتی اختصاص داشت.
در نسخه فعلی اینکوترمز که نسخه ۲۰۲۰ است تمام گروههای اینکوترمز ۲۰۲۰ به تفکیک پوشش داده شده است.
برای توضیح اینکوترمز ۲۰۲۰ باید بگوییم که نسبت به اینکوترمز نسخههای قبلی، به ویژه نسخه ۲۰۱۰، تفاوتهایی داشته است که از مهمترین آنها میتوان به کم شدن تعداد ترمها اشاره کرد که در ادامه به معرفی این گروهها میپردازیم.
گروههای اصلی اینکوترمز کدامند؟
اینکوترمز شامل چهار گروه اصلی میباشد که هر یک با چند حرف انگلیسی نشان داده میشوند.
۱. گروه E: حالت تحویل کالا به خریدار در محل کار فروشنده
حرف E که مخفف Ex Works است، حالتی است که مسئولیت فروشنده کالا در آن نقطهای که محموله را از نقطه عزیمت به خریدار تحویل میدهد به پایان میرسد.
نقطه عزیمت ممكن است محل كار، محل انبار، كارخانه، مزرعه و یا هر نقطه دیگری باشد كه بین آنها توافق شده است.
فروشنده در این حالت هیچ تعهدی در خصوص بارگیری و حملونقل کالا ندارد و تمام ریسک این تعهدات بر عهده خریدار میباشد. Ex Works، از باب مسئولیت، حداقلیترین نوع تعهد و مسئولیت را بر عهده فروشنده میگذارد.
۲. گروه F: حالت تحویل کالا به حملکننده بدون پرداخت کرایه حمل
این گروه شامل سه حالت مختلف است:
تحویل کالا به متصدی حملونقل یا FCA (Free Carrier)
حالتی است که محموله کالا، توسط فروشنده به حمل کننده کالا در محل معین تحویل داده میشود.
در این حالت هیچ هزینهای برای حمل بر عهده فروشنده نیست و ریسک مسئولیت فروشنده تا زمان تحویل کالا به متصدی حملونقل مورد نظر خریدار است.
تخلیه کالا در کنار کشتی یا FAS (Free Alongside Ship)
این حالت که در حملونقل دریایی قابل تصور است بیانگر تحویل محموله در کنار کشتی است. در این حالت، خریدار وظیفه دارد که کالا را تا بندر و اسکله مقصد حمل و در آنجا تخلیه کند. از آن نقطه، مسئولیت خسارت به کالا و دیگر هزینهها، مانند هزینه حملونقل بر عهده فروشنده است.
تخلیه کالا در عرشه کشتی یا FOB (Free On Board)
این حالت نیز همانند حالت قبلی مربوط به حملونقل با کشتی است. در اینجا وظیفه فروشنده حمل کالا تا عرشه کشتی است. ریسک مسئولیت حفاظت از کالا و پرداخت هزینهها از فروشنده به خریدار، مربوط به عرشه کشتی است. در این حالت مسئولیت فروشنده تا حدی بیشتر میشود. چرا که وظیفه بارگیری درست و بدون اشکال بر عهده وی است.
۳. گروه C : تحویل کالا به حملکننده همراه با پرداخت کرایه حمل
این نوع از انتقال ریسک نیز شامل چهار حالت است:
هزینه و کرایه کشتی یا CFR (Cost and Freight)
فروشنده مسئولیت پرداخت كرایه حمل تا بندر معین در مقصد را قبول می كند.
البته در این حالت مسئولیت فروشنده صرفا پرداخت هزینهها است و تعهدی در رابطه با خسارت به محموله در حین حملونقل ندارد.
هزینه، بیمه، کرایه کشتی یا CIF (Cost, Insurance and Freight)
در این حالت، فروشنده علاوه بر كرایه حمل ، مسئولیت انعقاد قراداد بیمه و پرداخت هزینه آن تا محل معین در مقصد را نیز عهده دار میشود.
در واقع علاوه بر هزینههای کرایه کشتی و حملونقل، فروشنده باید حق بیمه دریایی لازم را نیز پرداخت کند تا مطمئن شود که محموله به سلامت به خریدار میرسد.
کرایه حمل تا مقصد یا CPT (Carriage Paid To)
در این حالت تحویل كالا با كرایه و یا هر نوع وسیله نقلیه تا محل معین در مقصد انجام می شود. در حالت CPT تنها کرایه حمل تا مقصد مورد نظر خریدار بر عهده فروشنده است. همچنین هزینههای اضافی و سایر خسارات احتمالی بر عهده خریدار است.
کرایه حمل و بیمه تا مقصد یا CIP (Carriage and Insurance Paid to)
در این حالت تحویل كالا با كرایه حمل و بیمه بدون كشتی و تا محل معین در مقصد صورت میپذیرد.
گروه D: تحویل کالا در مقصد مورد نظر خریدار
تحویل و تخلیه در مقصد مورد توافق یا DPU (Delivered at Place Unloaded)
عبارت است از تحویل كالا در محل معین در مقصد بدون ترخیص و بدون پرداخت حقوق گمركی آن.
در این حالت فروشنده مکلف است تمام هزینهها و ریسک بارگیری، حملونقل، تخلیه و تحویل محموله در مقصد مورد نظر خریدار را برعهده بگیرد.
تحویل در مقصد مورد توافق یا DAP (Delivered At Place)
در این حالت فروشنده تکلیفی در تخلیه محموله ندارد و صرفا زمانی که محموله را به مقصد مورد نظر خریدار برساند، مسئولیتش به اتمام میرسد.
تحویل در مقصد همراه با مسئولیت در پرداخت عوارض گمرکی یا DDP (Delivered Duty Paid)
در این حالت فروشنده باید محموله را از گمرک کشور خارجی بگذراند و به خریدار تحویل دهد. ولی مسئولیت پرداخت هزینهها و عوارض گمرکی نیز با فروشنده است. این حالت بیشترین تعهد را بر عهده فروشنده میگذارد. چرا که وی باید تا مقصد نهایی مورد نظر خریدار کالا را پیش ببرد.
استفاده از اینکوترمز چه مزایایی دارد؟
استفاده از اینکوترمز مزیتهای زیادی برای بازرگانان بینالمللی دارد. بعد از تسهیل تجارت بینالملل میتوانند به موارد زیر اشاره کرد:
- مهمترین فایده اینکوترمز این است که بازرگانان و تاجران با زبانهای متفاوت و عدم تسلط به مقررات حقوقی کشورهای مختلف، میتوانند درک یکسانی از حقوق و تعهدات متقابل تجاری یکدیگر داشته باشند.
- در واقع حدمت بزرگ اینکوترمز، یکپارچه کردن تلقی بازرگانان بینالمللی از مفاهیم پرکاربرد تجارت بینالملل است.
- بازرگانان بینالمللی میتوانند با توافق بر سر استفاده از اینکوترمز، مشکلات خود را با استناد به قواعد آن تا حد زیادی رفع کنند و پیچیدگیها و ابهامات قانونی را به سادگی حل و فصل کنند.
- اینکوترمز با بیان حالات مختلف انتقال ریسک حملونقل بین فروشنده و خریدار، محدوده مسئولیت هر یک را در فروض مختلف مشخص میکند.
- فروشنده و خریدار میتوانند با استفاده از اصطلاحات اینکوترمز در قراردادهای بازرگانی ما بین خود، برخی از موضوعات مهم و پرچالش قرارداد خود را از قبل و به شکلی استاندارد، قابلفهم و یکدست، تعیین تکلیف کنند.
تاجران بینالمللی و شرکتهای تجاری نیز در ایران، با پذیرش و بهکار بردن اینکوترمز، از اصطلاحات بازرگانی این سند در قراردادهای تجاری بینالمللی خود استفاده میکنند و اموری مانند حملونقل بینالمللی، بیمه محموله، تحویل و… را با ارجاع به اینکوترمز حل و فصل مینمایند.
سخن آخر
در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با مفهوم اینکوترمز و مزایای آن آشنا کنیم.
با این وجود اگر همچنان در خصوص اینکوترمز بهخصوص اینکوترمز ۲۰۲۰ سوالی دارید میتوانید از کارشناسان متخصص ما در این حوزه راهنمایی و مشورت بگیرید. برای ارتباط با وکیل های موسسه حقوقی دادخواهان مجد، میتوانید 09126131767 تماس حاصل فرمایید. همچنین با تکمیل فرم درخواست مشاوره رایگان از وکلای ما بخواهید در کوتاهترین زمان با شما در ارتباط باشند